عصر روز دوشنبه 15 مردادماه نشست هشتم سلسله نشست های سرزمین مادری با موضوع محرم در استرآباد برگزار شد. محمود اخوان مهدوی پژوهشگر تاریخ و اسناد تاریخی در ابتدای این نشست گفت: وقتی در حوزه تاریخ شهر استرآباد و فرهنگ آن پژوهش می کنیم منطقه ای مهاجرپذیر بوده و فضای شناخت بافت تاریخی و بافت مهمان ان دوره حائز اهمیت است. اخوان با تقسیم بندی آیین ها در استرآباد گفت: آیین ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند. آیین های عام که در سراسر کشور برگزار می شود مانند دسته های سینه زنی و اطعام دهی و روضه خوانی و برخی آیین های خاص که به اندازه ای که ما شناخت داریم در شهر یا ایالت استرآباد ویژه تر است مانند روضه خوانی زنانه در استرآباد که به آن عشوری می گویند و در 6 دهه (محرم و صفر) برگزار می شود.
این پژوهشگر اسناد و نسخ خطی استرآباد در ادامه افزود: آیین خاصی دیگری که به نام استرآباد ثبت شده آیین پامنبری که چهل منبره هم می گویند است، همچنین پاطوقی یا توق بندان که به نام شهر استرآباد ثبت شده و شکل و شمایلش متفاوت از بوشهر و شیراز و تهران و ... است. اخوان با اشاره به آیین علم مشتی گفت: علم مشتی در نوع خود نمایش پهلوانی است که اکنون در گرگان منسوخ شده است.
در ادامه این نشست محدثه میرحسینی کارشناس حوزه معماری با اشاره به فلسفه نظام محله بندی در استرآباد گفت: آیین ها در بستر فضای شهری مانند معابر، محلات ، گذرها برگزار می شدند. تکیه ها در ادبیات شهری به عنوان مراکز محلات بودند. در استرآباد این مراکز با تکیه ها یکی شدند. میرحسینی در بخش دیگری از سخنانش گفت چون تعزیه برای مردان در بیرون از خانه ها برگزار می شد و زنان امکان حضور در آن نداشتند آیین نمایشی مختص زنان در برخی منازل برگزار می شد.
در بخش دیگری از این محفل محمود خواجه نژاد که پژوهشی پیرامون محرم در روستاهای استرآباد انجام داده بود به بررسی آیین های صبح رو سیاه و علم سلام پرداخت و گفت: آیین علم سلام مختص این منطقه است و در روستایی همچون شاهکوه سفلی هنوز هم برگزار می شود. آیین صبح رو سیاه در بعضی استان های دیگر کشور برگزار می شود.
حاج حسین زیانی از پیرغلامان و ذاکرین اهل بیت دقایقی به مدح خاندان عصمت و طهارت پرداخت. همچنین حجه الاسلام والمسلیمن سیدرضی قدس علوی نیز در این نشست با بیان گوشه هایی از خاطراتش از آیین ها و مراسمات محرم و صفر گفت محرم که می شد همه اقشار فعال می شدند و اکنون باید نگاه جدیدی به امام حسین و نهضیت ایشان داشته باشیم.
شایان ذکر است در بخش پایانی این نشست آقای محمدرضا خادم الابوالفضل به معرفی خاندان و سقاخانه ابوالفضلی گرگان پرداخت. در این نشست پژوهشی و فرهنگی کلیپ هایی از آیین دسته چوبی و توق بندان گرگان به نمایش درآمد .