نسیم دانش شماره 13
 

*تکنولوژی از نگاههای گوناگون:
در این خصوص نگاههای مختلفی وجود دارد که بصورت کلی به سه دسته تقسیم می شوند:
1- برخی صرفاً با استناد به تبعات سوء رشد تکنولوژی در جوامع مختلف، بر این باورند که رشد علم موجب فراموشی ارزش ها و اخلاقیات در جامعه گردیده و نباید ذوق زده به دنبال آن رفت (نگاهی محدود و یک سویه به تکنولوژی)
2- عده ای نیز با بیان آثار مثبت پیشرفت علوم و خلق تکنولوژی های جدید در جامعه، هر گونه محدود سازی این روند را ناشی از عقب ماندگی دانسته و دراین راه حاضر به انجام هر گونه هزینه ای هستند. ولو به قیمت حذف کامل ارزش ها و اخلاقیات در جامعه (نگاهی یک سویه از زاویه ای دیگر)
3- برخی دیگر معتقدند که باید همراه با رشد تکنولوژی،ارزش ها و اخلاقیات جامعه را نیز تقویت نمود تا علوم جدید و یا تکنولوژی های عصر حاضر در خدمت بشریت و نه در تقابل با انسانها و ابزاری برای قدرت طلبی دیگران قرار گیرد. این عده تلاش دارند تا بین تکنولوژی و اخلاقیات آشتی برقرار نموده و هر دو را با هم حفظ نمایند. بعبارتی دیگر، باید ضمن حفظ اخلاقیات جامعه، در جهت رشد و شکوفائی استعدادها برای تولید علم و تکنولوژی تلاش نمود.

*ضرورت و اهمیت تکنولوژی:
بدون تردید در عصر حاضر بهره گیری از امکانات و تولیدات برتر فکری و فناوری های روز، نظیر کامپیوتر و تلفن همراه و شبکۀ اینترنت برای همۀ انسان های فهیم، محقق، کاوشگر و توانمند امری لازم و ضروری است.
به یقین هر وسیله و دستگاه جدیدی که ظرافت، پیچیدگی، دقّت، قدرت، سرعت، سهولت و اثربخشی بیش تری داشته باشد، در صورت کم توجهی و بی دقّتی از جانب استفاده کننده ها می تواند به همان صورت و میزان نیز آسیب رسان باشد. درست همانند تیزترین چاقوی موجود در خانه، این چاقو با تیزی فوق العادۀ خود در اختیار شما قرار می گیرد تا با آن سخت ترین چیزها را به آسانی دو نیمه کنید، در عین حال چنانچه خدای ناکرده در اثر کم احتیاطی این چاقو دست شما را نشانه برود آن را با شدّت هر چه بیش تر خواهد برید. به طور مسلم به صرف خطر احتمالی یک وسیلۀ کارآمد مثل چاقوی تیز نمی توان از استفاده کردن از این وسیله صرف نظر کرد. اما عاقلانه این است که به هنگام استفاده از ابزارها و وسایل فوق العاده تیز و حساس، بیش تر احتیاط نمود و کاملاً با دقت و حساب شده از آن ها بهره گرفت. متأسفانه در ارتباط با استفاده از دستگاه های تصویری مثل تلویزیون، ویدئو، سگا، پلی استیشن، تلفن همراه به ویژه کامپیوتر و بهره گیری از شبکۀ اینترنت، اغلب خانواده ها بالاخص اکثر کودکان و نوجوانان، از بصیرت و بینش علمی و نظم و ترتیب منطقی برخوردار نیستند و به سخن دیگر فرهنگ استفاده از دستگاههای تلفن همراه و برنامه های تلویزیونی و کامپیوتری به گونه ای که بایسته و شایسته است در میان قشرهای مختلف مردم رواج نیافته است. فرهنگی که مبتنی بر ارزش های والای اخلاقی و مبانی و اصول منطقی و علمی باشد. بنابراین لازم است خانواده ها و کودکان، نوجوانان و جوانان به طور اصولی از نحوۀ استفاده از این امکانات مطلع گردیده، با آسیب های شناختی، روانی، اجتماعی و رفتاری آن به درستی آشنا شوند.

*تاثیرات امواج از فناوری های حاصل در عصر ارتباطات بر روی انسان:
در دنیای دیجیتالی امروز و عصر انفجار اطلاعات، اگر چه پیشرفت علوم باعث کاهش روابط انسانی و ایجاد شکاف عمیق در این حوزه گردیده است، اما آثار مفید این پیشرفتها در حوزه خلاقیت و نوآوری و همچنین تولید علم را نباید نادیده گرفت. لکن به موازات رشد علم و فن آوریهای جدید، برخی آسیبها را نیز شاهد بوده ایم.
طبق نظر کارشناسان، قرار گرفتن در معرض سیگنالهای فرکانس رادیویی تولید شده از طریق استفاده از تلفن همراه بطور چشمگیری افزایش یافته است که این امر موجب تغییرات فیزیکی، عصبی، ادراکی، رفتاری و نیز رشد و تولید سلول های سرطانی می شود.
البته از طرف دیگر، نباید این واقعیت را هم فراموش کرد که چنین خطراتی در استفاده از بسیاری از تجهیزات مثل سیستم های الکترونیکی والکتریکی از تلویزیون و رایانه، اجاق های ماکروویو و ... با کاربری های روزانه گرفته تا تجهیزات پرتونگاری و پرتو درمانی و سیستم های رادار و دکل های انتقال برق هم وجود دارد که هیچ گاه مانعی برای استفاده از آنها نبوده اند و مهم، برخورد علمی و آگاهانه با دستاوردهای فن آوری های جدید و به حداقل رساندن خطرات و آسیب های اجتناب ناپذیری است که ممکن است در ورای فواید و کاربردهای هر محصول و دستاورد تکنولوژیک و فنی وجود داشته باشد.
تشعشعات الکترومغناطیسی همیشه بر سلامت انسان تاثیر منفی داشته است، در همین ارتباط تحقیقاتی در جامعه آمریکا، روی تاثیر امواج الکترومغناطیسی تلفن همراه روی مغز انسان صورت گرفت که نشان می دهد میزان تاثیرگذاری با توجه به شدت بیشتر فرکانس و زمان زیاد قرار گرفتن فرد در برابر امواج بیشتر می شود.
نصب دکل های تلفن همراه یا همان BTS در سطح شهر، اعتراضات گسترده مردم را به همراه داشت که معتقد بودند امواج می تواند سلامت آنها را به خطر بیاندازد. اما این دکل ها تا چه حد برای سلامت انسان مشکل ایجاد می کنند؟
هر چقدر به امواجی که از آنتن های BTS تلفن همراه ساطع می شود، فرضاً آنتن هایی که در پشت بام و یا حیاط منزل واقع شدند و افراد دائماً در مقابل آن قرار می گیرند، نزدیک تر باشیم، خطرناک تر خواهد بود.
قوی ترین امواج زمانی به بدن می رسد که فرد زیر آنتن های BTS قرار داشته باشد، اما چنانچه از فاصله 5 کیلومتری این نوع آنتن ها دورتر شویم، امواج قدرت خود را از دست خواهند داد.
البته آنتن های BTS مورد استفاده در شبکه تلفن همراه، کم قدرت و در مقایسه با فرستنده های مخابراتی مانند رادار و یا سیستم های پرقدرت، از توان پایین تری برخوردار هستند.

*آسیب های ناشی از تکنولوژی:
استفادۀ غیراصولی و بیش از حد دستگاه های تصویری (مثلاً بیش از نیم ساعت برای بچه های ابتدایی و بیش از یک ساعت برای دانش آموزان راهنمایی و بیش از دو ساعت برای دانش آموزان سنین دبیرستانی در طول 24 ساعت) به خصوص بازی های کامپیوتری و استفاده از کامپیوتر به دلیل نزدیکی بیش تر به نمایشگر دستگاه، علاوه بر ایجاد خستگی ذهنی و کوفتگی روانی به خاطر درگیری ممتد امواج مغزی با امواج الکتریسیتۀ حاصل از این دستگاه ها، می تواند زمینۀ ابتلای برخی از کودکان و نوجوانان مستعد را به انواع «صرع تصویری» فراهم کند. بدیهی است منظور از نیم ساعت یا دو ساعت قرار گرفتن در مقابل دستگاه های تصویری، مجموعۀ دستگاه های تلویزیونی و کامپیوتری و تلفن همراه است. یعنی اگر یک نوجوان یک ساعت مقابل تلویزیون نشست، فقط یک ساعت دیگر می تواند با کامپیوتر کار کند.
بسیاری از بدخلقی ها، کم حوصلگی ها، عصبانیت ها، لجبازی ها، پرخاشگری ها و بی اشتهایی کلامی و تحصیلی بچه ها می تواند در نتیجۀ قرار گرفتن بیش از حد ایشان در معرض امواج دستگاه های تصویری به خصوص هنگام بازی با دستگاه هایی نظیر سگا و پلی استیشن و بازی یا کار با کامپیوتر بروز کند.
برخی از نرم افزارهای بازی های کامپیوتری می تواند به طور قابل ملاحظه ای علاوه بر آزردگی ذهنی و خستگی فکری، سلامت روانی کودکان نوجوانان را به مخاطره اندازد. رفتارهایی از قبیل تندخویی، تخریب گرایی، تیک های عصبی، ناخن جویدن، پرخاشگری و ... در این قبیل کودکان می توانند در نتیجۀ بازی های حساب نشدۀ کامپیوتری مشاهده شود.
بعضی از نرم افزارهای کامپیوتری و برخی از برنامه های ویدئویی و ماهواره ای و تعداد قابل توجهی از سایت ها یا فرستنده های کامپیوتری در شبکۀ اینترنت به طور جدّی شرایط روانی و نفسانی نوجوانان، جوانان و بزرگسالان را متأثر نموده، زمینۀ برخی از گرایش ها، تمایلات و رفتار های نامطلوب از جمله خود ارضایی، ارتباطات غیر اخلاقی، اشتیاق به برقراری روابط ناسنجیده و ناپخته و نامشروع جنسی را هموار نموده و بدان سرعت می بخشد. پرواضح است که  در چنین شرایطی که هیجانات نفسانی که بر مغز و اندیشۀ نوجوانان و جوانان غالب می گردد، علاقه به درس و تحصیل و تحقیق را کم می کند و زمینه های اُفت درسی را فراهم می نماید و پایه های اخلاق فردی، خانوادگی و اجتماعی سُست می گردد. شخصیت فرد درمعرض انواع آسیب پذیری ها و کج روی های اجتماعی قرار می گیرد.
بالاخره آن گاه که نوجوان و جوان بخش قابل توجهی از اوقات خود را برای تماشای برنامه های تحریک کنندۀ از طریق ماهواره، موبایل، CD ها ، کامپیوتر و ... صرف می کند. کنش های نفسانی و تمایلات جنسی صرف می نماید، به لحاظ ماهیت این قبیل برنامه ها و فیلم ها که عمدتاً فزون خواهی را در بیننده به همراه دارد، به تدریج برخی از تماشاگران را دچار اعتیاد روانی نموده، زندگی فعال و پویای آن ها را فلج می کند و نشاط و شادابی را از آنها می گیرد.
در حال حاضر عدۀ جوانان معتاد به برنامه های جنسی تلویزیونی، ماهواره ای، ویدئویی و کامپیوتری و CD و بعضاً عکس و تصویرها و فیلم های در موبایل درکشورهای مختلف از جمله ایران روز به روز افزایش می یابد و در بسیاری از کشورهای غربی صدها روان شناس و روان پزشک به عنوان متخصص درمان معتادان به تماشای فیلم های سکسی و استفاده از برنامه های جنسی ماهواره ها، موبایل و شبکۀ اینترنت که بعضاً می تواند به صورت سمعی و بصری (ارتباط متقابل) انجام پذیرد، مشغول هستند.
این اعتیاد به گونه ای است که فرد مبتلا نمی تواند از زندگی فعال و پویا و موفّق برخوردار باشد و غالب اوقات خود، به خصوص شب ها را به تماشای این برنامه ها می پردازد.
افراد معتاد به تماشای برنامه های تصویری جنسی، عموماً ظاهری همیشه خسته و کوفته و پریشان دارند، به نظر می رسد که دچار افسردگی شدید می باشند، در حالی که در واقع آدم هایی بی رمق و بی حال هستند و نسبت به فعالیت های مختلف اجتماعی کم توجه و کم رغبت هستند.

* انگیزه های داشتن تلفن همراه:
یکی از تکنولوژی های عصرحاضر، ورود تلفن همراه به عرصه وسایل ارتباطی است.
حدود بیش از سیزده سال از ورود تلفنهای همراه به عرصه وسایل ارتباطی درکشور ما میگذرد و پیرامون آثار آن اظهار نظرات متفاوتی از سوی افراد و اشخاص مختلف بیان گردیده است، اکثر قریب به اتفاق اظهار نظرهای منفی در خصوص تلفنهای همراه، ناشی از فرهنگ افراد، در استفاده از این ابزار ارزشمند می باشد.
داشتن تلفن همراه برای افراد به دلایل متعددی صورت می پذیرد که بنا بر نوع نگاه متفاوت افراد، این دلایل نیز متنوع و متغیر است. بنابر بررسیهای انجام شده و برخی مشاهدات عینی در جامعه، برخی دلایل عبارتند از:
الف:داشتن تلفن همراه، با هدف دور نماندن از دیگر افراد جامعه (ولو بدون استفاده حد اقلی از آن) که البته برای پیشی گرفتن از سایر رقبا! انتخاب گوشیهای برتر!!؟ بطور نگران کننده ای در دستور کار جدی افراد قرار می گیرد و این رقابت را نیز هیچ پایانی نیست. (انتخاب گوشی گران قیمت= داشتن کلاس بیشتر و موقعیت اجتماعی برتر!!؟) جالب اینجاست که اکثریت قریب به اتفاق دارندگان تلفن همراه هیچگاه توان استفاده بیش از نیمی از امکانات گوشی های خود را ندارند.
ب: استفاده تفریحی از آن در قالب ارسال پیامهای کوتاه با مضامین طنز، جوک، لطیفه و همچنین تبادل برخی فایل ها بوسیله بلوتوث
ج: برای مصون ماندن از ارائه هر گونه آدرس و یا بر جای گذاشتن نشانی مشخص از خود به دیگر افراد جامعه که با حضور گسترده برخی سیم کارتهای اعتبای بی نام و نشان، این امر رواج بیشتری یافته است.( بخصوص برای انجام برخی اقدامات خلاف قانون). عموماً برخی شرکتهای بی نام و نشان که بدون مجوزهای قانونی به فعالیتهای مختلف می پردازند، و یا افراد خلافکار بیشتر طالب این نوع سیم کارتهای بی نام و نشان هستند.
د: انتقال اخبار مختلف اعم از ضروری و غیر ضروری و برقراری ارتباطات طولانی بدون توجه به ضرورت و یا عدم ضرورت انتقال مطلب، از طریق تلفن همراه (همراه با هزینه های گزاف) که البته این موضوع دراستفاده از تلفنهای ثابت نیز وجود دارد.

*فواید تلفن همراه:
1- برقراری ارتباط آسان و سریع با افراد و اشخاص 2- سهولت در دسترس بودن افراد، 3- سرعت بخشیدن به بسیاری از کارها، 4- از میان بردن بسیاری از نگرانیها 5-کاسته شدن از حجم ترافیک به لحاظ انجام بسیاری از کارهای بانکی توسط این دستگاه از جمله فواید تلفن همراه است.

*آسیب های تلفن همراه :
و اما آسیبهای تلفن همراه که باید با تدبیر و ایجاد فرهنگ مناسب، آنها را به حداقل رساند:
1- جایگزینی این تکنولوژی بجای ارتباطات حضوری (بخصوص با استفاده از امکان ارسال پیامهای کوتاه) که تا حدود زیادی ارتباطات انسانها را به حداقل رسانیده است.
2- در دسترس قرار گرفتن آن توسط افراد کم سن و سال. این اقدام با توجه به ناآشنائی افراد موصوف، گاهی موجبات دردسر والدین و ایجاد مزاحمتهائی برای افراد دیگر جامعه گردیده است.
3- عدم توجه به استفاده بهینه و صحیح از تلفن همراه موجب بروز مشکلات و آسیبهای جدّی اجتماعی و فرهنگی میان این عده شده که قطعاً می تواند تبعات منفی را در آینده برای جامعه به همراه داشته باشد. به گفته بسیاری از اساتید ارتباطات نمی توان استفاده از تلفن همراه را در بین کودکان و نوجوانان ممنوع کرد ولی می توان راه حلهایی برای آن ارائه داد که نیاز به عزم ملی دارد.
4- ورود به حریم خصوصی افراد با استفاده از امکانات جانبی گوشی تلفن همراه مثل دوربین فیلمبرداری و یا عکاسی، پخش فیلمها و عکسهای مختلف از مدارس دخترانه و توزیع آن در جامعه به وسیله بلوتوث داستان تلخی است که گویا پایانی ندارد و همچنان مشکل آفرین است.)
5- تصادفات و حوادث ناشی از استفاده راننده از تلفن همراه در حین رانندگی
6- تهدید سلامت انسان در اثر استفاده زیاد از تلفن همراه
7- ایجاد مزاحمت های فراوان و همچنین اختلال در روند تحصیلی و درسی در مراکز آموزشی

* اعتیاد به فناوری های جدید
استفاده مداوم از تلفن همراه این روزها به یک چالش مهم اجتماعی تبدیل شده که اکثر اوقات مشکلات و ناراحتی هایی را برای اطرافیان و حتی خود فرد استفاده کننده به دنبال دارد.
نتایج مطالعات برخی محققان  نشان می دهد بسیاری از معتادان به تلفن همراه افرادی با اعتماد به نفس پایین هستند و در روابط اجتماعی خود مشکل دارند و احساس می کنند که باید دایم با دیگران در تماس باشند. بر اساس گزارش کار گروه در همایش اسلام و آسیب های اجتماعی استفاده ناصحیح از تکنولوژی های نوین ارتباطی، منجر به ایجاد پدیده های آسیب زای روانی و اجتماعی شده است. در این گزارش آمده است: زیر بنای فیزیولوژیک یکسانی بین اعتیاد دارویی و اعتیادهای رفتاری وجود دارد.
متخصصان شرکت کننده در این کارگروه معتقدند، خاموش کردن موبایل برای معتادان به موبایل، اضطراب، حساسیت، اختلال در خواب و بی خوابی، حتی لرز و مشکلات گوارشی را بهمراه دارد..
از دیگر نتایج ارایه شده در کارگروه فوق از آسیب های نوپدیده، جنبه های مختلف اشکال اعتیاد به پیام کوتاه است که می توان به :
الف: صرف زمان زیاد برای پیام کوتاه،           ب:اشتغال خاطر،
ج:درگیری های ذهنی در  مورد پیام کوتاه،                  
د: جروبحث با دیگران در جریان استفاده از پیام کوتاه     
هـ:  احساس پشیمانی در مورد زمان صرف شده برای پیام کوتاه،    
و: استفاده از پیام کوتاه برای هیجان جویی و ایجاد روابط اجتماعی با دیگران
ز: کاستن از زمان مطالعه و درس یا کار برای پرداختن به پیام کوتاه برای ارضای خاطر

* راههای استفاده معقول و منطقی از تلفن همراه
در یک پژوهش گسترده بین المللی که در سال 2009 جاری میلادی صورت گرفته است معلوم شد که استفاده طولانی مدت از تلفن همراه می تواند با بروز برخی از سرطان ها ارتباط داشته باشد.
در طی یک پژوهش 20 میلیون پوندی که طی یک دهه از سوی سازمان جهانی بهداشت انجام گرفت، محققان دریافتند: کاربرانی که زیاد از تلفن همراه استفاده می کنند در سال های پیری و سالخوردگی بیشتر در معرض ابتلا به تومورهای مغزی قرار می گیرند.
بر اساس مطالعات فعلی می توان نتیجه گیری کرد که به نظر نمی رسد این تلفن ها برای تندرستی زیان داشته باشد. با این حال شواهدی وجود دارد دایر بر اینکه تشعشعات تلفن های همراه به طور بالقوه توان دامن زدن به عوارض نامناسب بهداشتی را دارد و بنابراین در استفاده از آنها باید رویکردی محتاطانه را در پیش گرفت.
در نهایت باید گفت با وجود تمامی این تناقضات بهتر است در استفاده از تلفن همراه توصیه های زیر را بکار ببرید تا دچار مشکل نشوید:
الف- تلفن همراه برای موارد فوری و کوتاه است. پس مدت صحبت خود را به کمترین زمان ممکن برسانید و تا جایی که امکان دارد از تلفن ثابت استفاده کنید.
ب- ترجیحاً از هندزفری (Hands Free) استفاده شود.
ج- از نصب تلفن همراه در ناحیه کمر خودداری کنید.
د- از نگهداری تلفن همراه در مجاورت بافت هایی که فعالیت الکتریکی دارند، مانند قلب و مغز پرهیز کنید.
هـ - زنان باردار بهتر است از تلفن همراه استفاده نکنند.
و- گوشی تلفن همراه را همواره از بدن خود دور نگاه دارید.
ز- استفاده کودکان از تلفن همراه را به شدت محدود کنید.
عمده ترین راهکارهای اصلاح و بازنگری در بهره گیری مناسب از تلفن همراه را میتوان افزایش بودجه فرهنگی، اطلاع رسانی و همچنین به گفته بسیاری از محققان، آگاه سازی و ارتقای سطح فرهنگ جامعه و فرهنگ سازی خصوصاً در زمینه استفاده از فناوری های نوین ارتباطاتی، برخوردهای قانونی با متخلفین، از جمله راهکارهای مهم برای مقابله با تبعات منفی تلفن همراه شمرده می شود که لازم است در این خصوصا سرمایه گذاری و توجه بیش از پیش صورت پذیرد.
برخی کارشناسان و متخصصین امر سلامت نیز معتقدند:
1- نباید به تلفن همراه به عنوان وسیله ای بی خطر نگاه کرد
2- تلفن همراه باید همانند مصرف دارو، محدود و با دوز مشخص استفاده شود.
3- یک فرد تنها ساعاتی محدود از شبانه روز را از تلفن همراه استفاده کند
4- بدترین شکل مکالمه، قرار دادن تلفن هنگام کنار گوش است. قرار دادن تلفن همراه در کمر نیز، آسیب های جدی به دستگاه تناسلی انسان وارد
می کند. لذا تلفن همراه در مواقع عدم استفاده باید بیش از یک متر با کاربر فاصله داشته باشد.
5- صحبت با تلفن همراه باید در فضایی باز و حداکثر به مدت یک دقیقه باشد.
6- بهترین حالت در هنگام پیاده روی گذاشتن تلفن همراه داخل کیف است.

*راه حل های منطقی برای استفاده درست از تکنولوژی:
شایسته است از طریق آموزش خانواده و آموزش کارکنان ادارات و ارگانها و نهادها، آموزش دانش آموزان در مدارس و همچنین صدا و سیما با همکاری افراد متخصص و به شیوه های معقول و منطقی همۀ دانش آموزان، جوانان و خانواده ها را نسبت به چگونگی استفاده از دستگاه های تصویری و شبکۀ اینترنت آگاهی های لازم را بدهند و با پدیدۀ جدید اعتیاد روانی و نفسانی به تماشای برنامه های غیر اخلاقی، مخرب و ویرانگر بهداشت روان آشنا گردانند.
در درون خانواده می توان این مسأله را به دور از عصبانیت ها و ناراحتی ها، با زبان آرام و کلام جاذب و در موقعیت خوشایند، با حضور فرزندان نوجوان و جوان به بحث گذاشت.
در این شرایط حداقل فرزند شما مطمئن خواهد شد که شما نیز با بخش آسیب گذار ایستگاه های شبکۀ اینترنت، ماهواره، تلفن همراه، CD ها و ... آشنایی کافی دارید. گاه این بحث می تواند با رعایت همۀ اصول و حریم های اخلاقی و ارزشی با حضور یکی از نزدیکان یا آشنایان مطلع و واردی که از نظر فرزندتان شخصیتی مقبول دارد مطرح گردد.
همۀ دستگاه های تصویری و بازی های الکترونیکی و کامپیوتری موجود در خانه فقط و فقط در «اتاق نشیمن عمومی» جای داده شوند.
شایسته نیست که در اتاق خواب یا اتاق مطالعه و اختصاصی فرزندتان چیزی جز وسایل خواب و لباس، کتاب و کاغذ و قلم وجود داشته باشد.
تماشای تلویزیون ویدئو و استفاده از کامپیوتر بر اساس برنامۀ منظم صورت پذیرد و هر کس که لازم است با کامپیوتر کار کند در همان اتاق نشیمن عمومی مشغول گردد.
وجود این دستگاه ها، به خصوص تلویزیون متصل به ماهواره، ویدئو، کامپیوتر و شبکۀ اینترنت در اتاق خواب نوجوانان و جوانان زمینه ای فراهم می نماید که بعضاً آن ها تا پاسی از شب به تماشای برنامه های مختلف آن بپردازند و بعضاً مشاهده شده است که برخی از جوانان بعد از آن که پدر و مادر به خواب می روند تا آن جا که توان دارند شب های متوالی تا نزدیک صبح به تماشای فیلم های آن چنانی و برنامه های محرک فرستنده های شبکۀ اینترنت و ماهواره و وقت گذرانی با تلفن همراه و ... می پردازند و آن وقت تا حدود ظهر نمی توانند از رختخواب خود برخیزند!!
خلاصه آن که نسبت به این مسأله می بایست دقت بیش تری مبذول گردد و ضمن استفادۀ مؤثر از برخی برنامه های مفید و سازندۀ خبری، اجتماعی، علمی و پژوهشی، نسبت به آسیب گذاری های احتمالی آن نیز کاملاً هشیار بوده و پیش گیری لازم معمول شود.