مقدمه: برای این که یک زندگی حقیقی و اصیل داشته باشیم باید به سه محور توجه و در عمل به آن پایبند باشیم، اول: این که بدانیم هدف اصلی ما از زندگی چیست؟ دوم: عواملی که ما را از هدف اصلی زندگی باز می دارد و روحیه پوچ گرایی را در ما تقویت می کند چیست ؟ سوم: چگونه روحیه دینداری را در خود تقویت نماییم؟
از این رو در این شماره نسیم دانش به بررسی و تجزیه و تحلیل این سه موضوع می پردازیم. امید است مفید فایده قرار گیرد.
1- برای چه زندگی می­کنیم؟ (هدف زندگی)
ريشه همه مشكلات ما، دست نيافتن به هدف صحيح زندگى است، اگر آدمى بداند براى چه به اين جهان آمده و برای چه زندگی می کند؟ در اين صورت چندان سرگردانی و حیرانی نخواهد داشت. ولى اگر اين سوال اساسى براى او روشن نباشد و يا درك نادرستی از آن داشته باشد، به انواع استرس­ها و اضطراب­ها گرفتار می­شود و به بيراهه خواهد رفت.
امام علی (ع) می فرماید: «رحمت خدا بر کسی که بداند از کجا آمده، در کجا هست و به کجا می رود.» بنابراین هر انسان عاقلى مى‏خواهد بداند كه براى چه به وجود آمده؟ و بايستى در چه مسيرى در زندگی حركت كند.

روزها فكر من اين است و همه شب سخنم/ كه چرا غافل از احوال دل خويشتنم‏

ز كجا آمده‏ام، آمدنم بهر چه بود/ به كجا مى‏روم آخر ننمايى وطنم‏

حال براى رسيدن به اين مقصد بزرگ (هدف زندگی)، بايد مقدماتى را مد نظر قرار داد:
1- باطل نبودن جهان هستى: هیچ نقطه و قسمتی از مجموعه­ی شگفت‏انگيز و سازمان یافته­ی جهان هستى، بى‏حكمت و بدون هدف نیست و هر چيز براى خود حکمت و هدفی دارد.
2- انسان هم جزیى از این مجموعه­ی عظيم عالم هستی است. نبايد بدون هدف و منظور خاص آفریده شده باشد.
3- هدف و فلسفه وجودى انسان، چيزى متفاوت با نوع موجودات ديگر است. يعنى، نوع موجودات ديگر براى تأمين نيازهاى انسان آفريده شده‏اند ولى انسان براى نياز موجودات ديگر آفريده نشده است.
4- براساس بند قبلى، بايستى هدف و منظور از آفرينش انسان، چيزى در درون او باشد نه بيرون از وجود او.
در وجود انسان، عنصرى ثابت به نام « نفس یا روح» وجود دارد. همان حقيقتى كه از روز اول به عنوان «مَن» از او ياد مى‏شود و على‏رغم تغييرات گسترده در اندام و تغيير شكل انسان ها، از كودكى به نوجوانى و از نوجوانى به جوانى و ميان‏سالى و بالاخره پيرى، همواره «مَنِ او» حضورى ثابت دارد. البته اين نفس یا روح «مَن» در عين ثابت بودن، حقيقتى رو به كمال است، جاهل است و عالِم مى‏شود، ناپخته است و پخته مى‏شود، بى‏ارزش است و ارزشمند مى‏گردد و برخلاف جسم كه با ادامه عمر، رو به نابودی مى‏رود، نفس نوعاً رو به كمال است. اين كمال با فزونى علم، تجربه، اخلاق و ... حاصل مى‏شود.
برخى از مردم سرمايه­ی هستى خود را ارزان به هدر مى‏دهند و به جاى پيش رفت، پس­رفت دارند و اين به جهت سُستى خود آن ها است وگرنه هر كس و در هر موقعيت، مى‏تواند در جهت تعالى نفس خود حركت كند و در اين زمينه استثنايى وجود ندارد. پس می توان پذيرفت كه «هدفِ زندگى، كمال يافتن نفس» است. كمالى كه از روزهاى نخست شکل­گیری انسان آغاز شده و تا پايان ادامه مى‏يابد. پس وظیفه ماست هر روز از نقص مان بکاهیم و بر کمالات خود بیفزاییم.
هر کس، از كمال تعریفی دارد. برخى كمال را در «لذّت» دانسته‏اند و برخى در «سركوب تمايلات نفسانی و شهوانی» و از ديدگاه اسلام، كمال را «علم و عمل» مى‏دانند. اين دو، همانند دو بال هستند كه مى‏توانند آدمى را به سرمنزل مقصود برسانند. انسان با شناخت هستى و آفريننده آن، به شاهراه‏هاى معرفت گام مى‏­گذارد. حوادث، رويدادها، دگرگونى‏ها، مشكلات، آسانى‏ها، لذت‏ها، غم‏ها و... گويى يك مسير واحد دارند و آن فزونى معرفت (علم) آدمى است و البته در كنار آن، عمل براى توسعه­ی وجود خود.
كسب مكارم اخلاق (عمل) از قبيل: صداقت و راستی، دیگر دوستی، حق‏گويى، عدالت‏خواهى و... جملگى درجات وجودى هستند باعث ارتقای انسان به کمال هستند. وَ لِكُلٍّ دَرَجاتٌ مِمَّا عَمِلوا (انعام/ 132)
انجام دستورات اخلاقى و عبادى اسلام مانند صداقت، شفقت، نماز و روزه، حج، زکات، توجه به محرومان و...، ما را آسان به كمال می­رساند. بنابراين تسليم شدن در برابر آن، ضامن سعادت و نيل به كمال است. كمال انسان در دو عرصه­ی «معرفت و عمل» است. هر مقدار در اين دو عرصه، كوشاتر باشیم، به كمال نزديك‏تر شده ایم. در بينش اسلامی، برترين حقيقت براى شناختن «وجود خداوند» است. (بیشترین آیات در قرآن کریم در رابطه با توحید است) چرا كه او مبدأ و منتهاى هستى است و گويا همه­ی اجزاى عالم هستى، پيكان­هايى هستند كه به طرف معرفتِ خداوند، جهت گرفته‏اند، تا او به وحدانيت و احديّت شناخته شود و رتبه او در هستى معلوم گردد و اساس خلقت ما بر شناختن است «ماخَلَقتُ الجِن وَالِانس اِلّا لِیَعبُدون» (ذاریات/56) امام حسين عليه السلام فرمود: منظور از «لیعبدون» معرفت و شناخت است.
روشن است كه اين معرفت، اقتضائاتى را در عمل ايجاب مى‏كند. خداوندى كه به «حكمت و علم» شناخته شده، روشن است كه بندگان خود را بدون هدايت نيافريده است بلكه همه اسباب را براى راه‏يابى او فراهم ساخته و آن چه كه بايسته است، از زبان پيامبران الهى و به واسطه­ی وحى بيان كرده است. پس راه كمال؛ «علم و عمل» است. شناخت آن چه كه بايد عمل كرد و عمل به آن چه كه شناخته مى‏شود: وَ اَلْعَصْرِ إِنَّ اَلْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ إِلاَّ اَلَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصَّالِحاتِ وتواصوا بالحقّ وتواصوا بالصّبر. (عصر/ 3- 1) سوگند به عصر (عصر پذیرش حق وغلبه حق بر باطل)  [که] بی تردید انسان در زیان کاری بزرگی است؛ مگر کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند و یکدیگر را به حق توصیه نموده و به شکیبایی سفارش کردهخلاصه آن كه دستورهاى قرآن و پيامبر، روشن‏ترين راه براى كمال آدمى است. حركت در بستر عبوديتِ خداوند و تلاش براى كسبِ فضايل اخلاقى و پرهيز از رذايل و آن چه كه موجب آلودگى جسم و روح انسان مى‏شود، چرا كه: إِنَّ اَللَّهَ يُحِبُّ اَلتَّوَّابِينَ وَ يُحِبُّ اَلْمُتَطَهِّرِينَ خداوند بازگشت كنندگان به سوى او و پاكان را دوست دارد (بقره/ 222)
اوج كمال انسان، همان «لقاءاللَّه» و برخوردارى از سعه­ی وجودى و نعمت‏هاى بى‏پايان الهى است: فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ (سجده/17) هيچ كس نمى‏داند كه پاداش نيكوكارى‏اش چه نعمت و لذّت‏هاى بى‏نهايت است كه موجب روشنى دل و ديده می گردد»
بنابراين تمام عوامل مادى زندگى، وسيله‏اى است تا ما را به آن مقصد برساند. هرگز نباید در واسطه‏ها بمانيم و آن­ها را ارزش بدانيم. اگر كسى تمام خانه­اش طلا باشد و خانه و ماشین­های فراوان داشته باشد و همه انسان­ها  خدمتگزار او باشند ولى از ايمان و عمل صالح خالى باشد، هيچ ارزشِ واقعى در او وجود ندارد، بلكه سرگرم اعتبارات و فرو رفته در منجلاب ماديات است. پس ارزش واقعى به آن چيزى است كه در درون آدمى شكل گرفته (علم، ایمان و عمل صالح) و ملكه او شده است. زندگى پيامبران و اولياى الهی و ائمه معصومین، الگويى روشن براى اين گفته‏ها است. اميد است با توفيقات الهى، موفق به پيمودن راه كمال شده و با تخلّق به اخلاق كريمه و تسليم در برابر آن، بتوانيم هدف خلقت را تحقق ببخشيم.
هدف آدمى هر قدر متعالى‏تر باشد، به همان اندازه وصول به آن دشوارتر و راه آن طولانى‏تر و پُر پيچ و خم تر خواهد بود. از همين رو در مسير وصول به خداوند که «مطلوب دل‏هاى روشن است» حال آدمى بر يك منوال باقى نمى‏ماند. اندكى غفلت، آدمى را گام‏ها به عقب مى‏برد. گذشته از آن كه دل نيز نيازمند تغذيه و تدارك است و اگر به درستى تغذيه نشود رو به خاموشى مى‏رود. اين تغذيه گاهى با تفكر و تعقّل و انديشه كردن است و گاه موعظه شنيدن، گاه با حکمت و دانش، گاه بهره مندی از محضر اولیاء الله، گاه با عبرت آموزی و ... است. آن چه در اين مسیر مهم است، از پاى ننشستن است.
حشره‏اى در طلبِ نورى صدها بار از ستونى بالا مى‏رود و هربار پس از سقوط، مجدداً تلاش را از سر مى‏گيرد و مأيوس نمى‏شود. حال، آدمى براى درك معرفت و لقاى خداوند چه اندازه بايد همّت كند و عوامل را به كار گيرد؟

چندتوصيه:
1-براى غناى فكرى خود كتاب‏هاى شهيد مطهرى یا تفسیر آیت الله جوادی آملی یا تفسیر نمونه 5 جلدی را مطالعه کنیم. 2- ارتباط محکم با خدا و اُنس دايمی و رابطه­ی عاشقانه با او ضرورى است. از اين رو در كنار مطالعات خود، به عبادات برای تزكيه نفس بپردازيد. 3- سعى كنيد مشاور خوب و مطمئنى از افراد فاميل براى خود بيابيد و در امور زندگی، برای تصمیم خوب خود، با او مشورت كنيد. 4- توكل بر خداوند و دعا به درگاه او را نيز فراموش نكنيد.
2- چرا انسان در زندگی احساس پوچی می کند؟
پوچ دیدنِ زندگى یا نهيليسم بيش از هر چيز، ريشه ­ی روانی دارد نه ريشه منطقى. در مرحله نخست بايد ديد چرا و چگونه گرفتار چنين انديشه‏اى شده‏ايم؟ به نظر مى‏رسد چند عامل در اين رابطه موثر باشد: 1- مشكلات زندگى و فشارهاى روحى و احياناً بى‏صبرى در برابر ناملايمات 2-نشناختن فلسفه صحيح زندگى 3-نداشتن مفهوم درستى از «كمال»  4- داشتن مفهومی نادرست نسبت به تكليف و آن را امرى دشوار و فوق توان به حساب آوردن 5- ندانستن كرامت‏ها و فضايل انسان و عدم شناخت جايگاه بلند و مقام خليفه‏اللهى او در هستی 6- نداشتن آشنايى دقيق با الطاف بى‏كران الهى نسبت به انسان و او را موجودى رها و سرگردان در كوير خشكِ زندگى ديدن. اكنون اگر در هر يك از موارد فوق با سير مطالعاتىِ منظم، ديدگاه خود را تصحيح کنیم، ريشه ­ی اين انديشه خشكانده میشود.
در مبحث قبل، هدف از زندگی را مطرح کردیم و اینک به اختصار نكاتى دیگر از موارد فوق اشاره ‏مى‏شود:
الف: اين كه برخی می­گويند «اى كاش حيوانى بودیم و اين همه بار تكليف بردوش­مان نمی افتاد»! بايد گفت تكليف چندان امر سنگین و دشوارى نيست تا به دنبال فرار از آن باشيم. به­ ويژه آن­كه خداوند هر كس را در حدِ طاقت و توانش تكليف نموده نه بیشتر. به ­علاوه تكليف، نتیجه­ ی طبيعى يك سرى از لياقت‏ها، شايستگى‏ ها و توانايى‏هاست. اين­كه خداوند آدمى را تكليف نموده از اين روست كه در ميان همه ­ی مخلوقات، او به جهت عقل و اراده و قدرت اختيار، قابليت تكليف ­پذيرى دارد و به وسيله آن مى‏تواند درجه­ی عالي را طى نمايد. اگر انسان درست بينديشد كه تكليف بر چه اساسى است و چه نتیجه­ای دارد، افتخار می کند و بر خود مى‏بالد. مثلاً اگر مسئول اداره‏اى شخص لايقى را از ميان ديگران برگزيند و با توجه به استعداد و شايستگى ‏هايش او را به كار مهمى تكليف كند و بر سر پستى بگمارد، اين نه تنها به ­طور طبيعى موجب نگرانى او نيست بلكه آن را موجب سربلندى خود مى‏داند.
ب: اين كه مى‏فرماييد: «من كمال را نمى‏ خواهم» در واقع لقلقه زبان بيش نيست و با اندکی تأمل به وضوح، ميل به كمال را در خود مى‏يابيد. مثلا: 1- خوردن غذاهاى مقوى و مفيد برای چیست؟ چيزى جز ميل به كمال جسمى نيست.
2- یک انسان آگاه و دانشمند، نزد ما گرامی تر از فرد جاهل و نادان است و این صرفا به خاطر کمالی است که او دارد. یک انسان صالح و عادل و پارسا، ارجمندتر از انسان تبهکار و فاجر است و یا فرزند مودب از بی ادب بهتر است. اينها همه به خاطر كمالاتى است كه در آن­هاست و چون در ما ميل به كمال هست، آن­ها را تحسين مى‏كنيم و از امور خلاف آن­ها می گريزيم و اگر ميل به كمال در ما نبود همه ­ی اين قضاوت‏ها به عكس مى‏شد.
3- انسان تحصیلات عالی را دوست دارد و با تحصيل علم، جهل را از خود دور مى‏نمايد و از نقص به سوى كمال مى‏رود.
4- معمولاً ما از فراموشى‏ هايى كه دست مى‏دهد رنج مى‏بريم، به خاطر اين است که آگاهى، كمال است و فراموشی (چون جهل)، نقص. از اين‏رو آيا هيچ‏گاه شده است كه آرزو كنيم همه علومى را كه ياد گرفته‏ايم از ياد ببريم؟ در صورتى كه اگر واقعا كمال نخواهيم بايد چنين آرزويى را به طور جدى داشته باشيم.
5- در برابر خطرات احساس ترس مى‏كنيم، و این ريشه در ميل انسان به بقا و كمال دارد. زيرا ترس براى آن است كه انسان چيزى را از دست مى‏دهد و اگر ميل به آن نداشت، ترس هم بى‏معنا بود.
ج: نشناختن کرامت و فضیلت انسان و عدم شناخت جایگاه خلیقه اللهی باعث احساس حقارت، عدم اعتماد به نفس و سست شدن اراده می­شود. كسانى كه چنين هستند شديداً به خودشان مشكوك هستند و همه­ی كارهاى خود را بد يا ناشى از انگيزه‏ ها و نيّت‏هاى بد مى‏دانند. براى خودشان هيچ­گونه ارزشى قائل نيستند و هميشه ديگران را برحق مى‏دانند. دائم خود را سرزنش مى‏كنند و در برابر هر پيشامدى خودشان را مقصر و مسئول مى‏دانند. راه درمان اين حالات روانى، تقويت اعتماد و عزت نفس و تقويت اراده مى‏باشد. اما قبل از این که راهکارهای عملی برای تقویت اعتماد به نفس را پیشنهاد کنیم ذکر مقدمه ای لازم و ضروری به نظر می رسد و آن این که موفقيت در هر كارى مرهون چهار امر است:
1- شناخت هدف 2- برنامه ‏ريزى 3- همّت و تلاش 4- توكل به خدا. شما كه قصد داريد به هدف هاى والايى مثل معرفت حضرت حق و معرفت پیامبر و امامان معصوم(ع)، وصال محبوب، ديدار روى مهدى (عج) و... برسيد چه قدر براى رسيدن به اين هدف هاى عالى، برنامه ­ريزى كرديد؟ و چه­قدر همّت و تلاش و فعاليت داشتید و چه­ قدر در اين راه از خدا كمك و يارى (توکل) خواستيد؟ دوستان عزيز، رسيدن به آن مقامات و اهداف والا، تدريجى است نه دفعی. این طور نیست كه انسان شب بخوابد و صبح كه بيدار شد به آن مقامات رسيده باشد. چه بسيار بزرگانى كه با مجاهدات و مراقبت‏ها بعد از چندين سال تازه قدم به وادى اول نهاده ‏اند و خودشان اقرار مى كنند كه ما هنوز اندر خم يك كوچه ‏ايم و چه بسيار افرادى كه بعد از چندين سال هنوز به كوچه اول هم قدم نگذاشتند. اينها را به اين جهت اشاره كرديم كه راه، دشوار است و آن كس كه مى‏خواهد در اين راه وارد شود بايد همّت وتلاش جانانه اى داشته باشد و مجاهده و مراقبه­ی پهلوانانه بكند كه در اين صورت اگر خدا را صدا كرد، خداوند جوابش را مى‏دهد. بنابراين به نظر مى‏رسد ما نياز به يك بازنگرى در زندگى­مان داريم تا ببينيم كه چه قدر براى رسيدن به آن هدف، سرمايه گذارى كرده ‏ايم و در اين راه هم نبايد خودمان را با ديگران مقايسه كنيم چرا كه هر فردى داراى شرايط و موقعيت‏هاى خاص خود و امكانات و توانمندى‏ها و نقاط ضعف و قوت ويژه‏اى مى‏باشد. اما براى تقويت اعتماد به نفس، راهكارهاى عملى زير پيشنهاد مى‏شود كه اميد است مفيد فايده‏ باشد:
1- خود را هر چه بيشتر بشناسيم. آگاهى و شناخت از استعدادها، توانمندي هاى فكرى و عملى و ارزش هاى اخلاقى و انسانى موجود در خود، مى‏تواند در كسب اعتماد به نفس مفيد واقع شود.
2- شكست‏ه اى گذشته را فراموش كنيد. اگر تصور نامطلوبى از گذشته خود داريم و يا در انجام كارى شكست خورده‏ايم، آن را به دست فراموشى بسپاريم زيرا يادآورى شكست، اجازه نمى‏دهد به حقيقت كنونى خود آگاه شويم.
3- با توجه كردن و بر شمردن جنبه‏ هاى مثبت خود، با افكار منفى كه به ذهن خطور مى‏كند مقابله كنیم.
4- براى رسيدن به اهداف خود، چه برای از بين بردن يك صفت منفى و عادت بد و چه برای ايجاد يك صفت نيكو و عادت خوب، به خود تلقين كنيم كه قادریم آن كار خوب را انجام و يا توان مبارزه با آن عادت بد را داشته باشیم و در اين راه هرگز نا اميد نشويم.
5- احساس تنهايى و عدم ارتباط اجتماعى زمینه ی عدم اعتماد به نفس را فراهم می کند. توصيه مى‏شود صميمانه ‏تر، نزديك­تر و گرم­تر با اقوام، دوستان و آشنايان رابطه داشته باشيم.
6- توكل به خدا در تمام مراحل زندگى و همچنين توسل به پيامبر(ص) و فاطمه(س) و ائمه اطهار(ع) در تمام مراحل زندگى را فراموش نکنیم.

3-چگونه احساس دینداری را در خود به وجود آوریم؟
قرآن کریم مردم را به سه دسته کلی  تقسیم کرده است: 1- مؤمنان: (اوصاف مومنان در قرآن؛ ایمان به عالم غیب- به پا داشتن نماز– آن چه روزی­شان کردیم انفاق می کنند– ایمان به قرآن وکتاب­های آسمانی قبلی– یقین به عالم آخرت– پذیرفتن دعوت خدا و رسول و...) اصولا مومنان مى‏خواهند عنصر تسليم در برابر خدا را معرفى بكنند (اسلام) در آياتى كه از ويژگى‏هاى مؤمنان سخن به ميان آمده است. منظور ويژگى‏هاى مؤمنان كاملى مانند امام على (ع) است که نماد و تجسم عينى این ايده و رفتار مى‏باشد، ضمن اين كه قرآن  از انسان ها مى‏خواهد خودشان را به اوصاف مؤمنان متّصف كنند و از اوصاف كافران و فاسقان و منافقان پرهيز كنند.
2- كافران: (اوصاف کافران در قرآن؛ تکذیب روز قیامت– ما از نمازگزاران نبودیم– ما اطعام به مسکین نمی کردیم– ما باطل را همراهی می کردیم– کفران نعمت – دوری از خدا و رسول خدا – نپذیرفتن دعوت رسول خدا (دین) و بلکه لجاجت و عناد نسبت به حق داشتن – عذاب بزرگ و... ) (سوره بقره)
کافران مى‏ خواهند مسأله عناد و لجاجت را عرضه بكنند، در آياتى كه به معرفى كافران پرداخته است، صفات افرادى مانند ابوجهل‏ها را به اطلاع رسانده است. کافران و معاندان هيچ زمينه‏اى براى بخشش و پاك شدن شان وجود ندارد و اين افراد به تصريح قرآن كريم، هميشه در عذاب جهنم گرفتار خواهند بود. (سوره بقره)
3- منافقان:  (اوصاف منافقان در قرآن کریم؛ سهو در نماز– ریا کردن در اعمال– دروغ گفتن– اظهار ایمان ولی داشتن کفر پنهانی– سوگندهای دروغ– امور را فاسد و وارونه نشان دادن– ظاهر آراسته ولی باطن خراب– دشمنی با مسلمانان– فریب دادن اهل ایمان– قلب شان مریض است- روی گرداندن از حق با تکبّر و نخوت– انفاق نکردن به اصحاب رسول خدا– در دنیا مُهر بر دل های شان و پرده بر چشم و گوش­های شان افکنده می­شود و خداوند نور را از دل شان می­گیرد و آن ها را در ظلمت قرار می دهد- به اهل ایمان می گویند ما با شماییم و وقتی با شیطان ها خلوت کنند، می گویند ما با شماییم ... ) (سوره بقره و منافقین) در آياتى كه به شناسايى منافقان اشاره دارد، در پى معرفى چهره دوگانه افرادى مانند «عبدالله ابن ابى» به مردم است.
اگر انسان در مواردى برخى اوصاف غيرمؤمنان را در خود مشاهده كند، نبايد مأيوس شود و از خدا نااميد باشد زيرا بيشتر اين اوصاف سطحى و مقطعى بوده ودر قلب انسان رسوخ ندارند و بدون شك همه اينها را مى‏توان در پرتو انجام اعمال خوب، به مرور زمان از خود دور كرد و از لطف و رحمت و توفيقات الهى بهر­ه‏مند گردید. بزرگ ترین مانع برای رسیدن به کمال و چه بسا سقوط در دره هلاکت و شقاوت برای مومنان، «گناه» است. گناه يعنى نافرمانى و تجاوز از حدود الهى. در قرآن براى گناه تعابير مختلفى آمده از جمله: ذنب، معصيت، اثم، سيئه، جرم، حرام، خطيئه، فسق، فساد، فجور، منكر، فاحشه، وزر. البته تمام اين گناهان را مى‏توان در سه مرحله خلاصه كرد.
1- گناهانى كه به صورت «ترك عبادات واجب» صورت گرفته مانند ترك نماز و روزه. 2-گناهانى كه به صورت «تخلف از نواهى حق» صورت گرفته مانند شرب خمر، چشم‏چرانى، زنا، قمار، لواط، استمناء، استماع موسيقى حرام و... 3- گناهانى كه علاوه بر نافرمانى از اوامر خدا «حقوقى از مردم» را ضايع نموده مانند قتل نفس، سرقت، ربا، غصب، رشوه، دزدی و...
چرا خداوند كارى را گناه مى‏داند؟ به طور كلى مى‏توان گفت: خداوند متعال انسان را خلق كرد تا موجودى آفريده باشد كه بتواند با اختيار خود به كمال برسد. انسان داراى دو نوع گرايش و خواسته مادى و معنوى است. گرايش‏هاى مادى او در حيوانات هم هست و گرايش‏هاى معنوى او در ملائكه هم هست. اما نه حيوانات گرايشات معنوى انسان را دارند و نه ملائكه گرايشات مادى انسان را، لذا اگر انسان پاسخ گرايش‏هاى معنوى خود را ندهد و فقط به ماديات خود بپردازد، از حيوان­ها پايين‏تر مى‏آيد و اگر با وجود گرايشات مادى، معنويات خود را تكامل بخشد، از ملائكه نيز برتر مى‏شود.
راه صعود به قله‏هاى تكامل و راه سقوط به دره‏هاى شقاوت و پستى چيست؟ «واجبات الهى» عبارت است از آن پله‏هایی از نردبان تكامل كه انسان حتماً بايد از آن­ها بالا رود و «محرمات الهى» عبارت است از آن پله‏هایی از سرازيرى شقات كه نبايد از آن ها پايين رود. هرگاه انسان واجبى را ترك كند و يا حرامى را مرتكب شود، نه تنها راه تكامل را نپيموده است بلکه به دره‏هاى شقاوت سقوط كرده است. «مستحبات الهى» نيز پله‏هايى است كه انسان را به تكامل مى‏رساند اما خداوند به عللى آن­ها را واجب نكرده است مانند اين كه واجب كردن آن­ها باعث مشقت بر بندگان مى‏شود و يا اين كه اهميت كمترى نسبت به واجبات داشته‏اند. «مكروهات الهى» نيز پله‏هايى است كه ارتكاب آن­ها انسان را سقوط مى‏دهد اما اهميت آن كمتر از محرمات است. پس علت اين كه خداوند كارى را گناه مى‏داند اين است كه انسان را سقوط مى‏دهد.
آدمى در اين دنيا مى‏تواند دوگونه زيست كند: الف: فارغ از امور مربوط به دنيا و مشكلات آن و سعى نكردن براى اصلاح امور که نتیجه این زندگی گوشه‏گيرى كردن، ذكر گفتن، به ابتهاجات شخصى مشغول شدن، لذّت‏هاى عرفانى بردن و تنها به آخرت انديشيدن است.
ب: پرداختن به امور دنيا و سعى در اصلاح امور، وظيفه ‏اى بسيار پيچيده و سنگين است. پرداختن به امور دنيا و آن­ها را در طول يكديگر ديدن، كارى بس حكيمانه و آگاهانه است. حال بايد ديد اسلام كدام يك از اين­ها را از ما طلب كرده است: آيا  «رَهْبانِيَّةً اِبْتَدَعُوها» (حدید/27) و يا «كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ» (آل عمران/10) «و أَقِيمُوا اَلْوَزْنَ بِالْقِسْطِ» (رحمان/9)  «و لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ. لِيَقُومَ اَلنَّاسُ بِالْقِسْطِ» (حدید/25)
با نگرشى كوتاه به آيات قرآن و نيز سيره پيامبر(ص) و ائمه معصومين(ع) درمى‏يابيم كه دنيا از آخرت جدا نيست و ساختن جامعه‏اى بر مبناى ارزش‏هاى الهى، آرمان اين دين است، ولى نبايد پنداشت كه اين بدان جهت است كه دنيا اصالت دارد بلكه دنيا مزرعه‏اى است براى آخرت و گذرگاهى است براى عمل». إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَى اَلْأَرْضِ زِينَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً (كهف/ 7). پس سامان دهى امور دنيا بر مبناى اصول و ارزش‏ها، از اهداف غيرقابل انكار اسلام است.
*منابع: سی دی پرسمان نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه­ها ی کشور– تفسیر نمونه

لطفاً پاسخ صحیح سوالات را به همراه نام و نام خانوادگی خود از طریق پیامک به شماره 30007650001115 و

یا ادمین تلگرام  mmirdamad_org@ برای موسسه فرهنگی میرداماد ارسال کنید.