طرح مساله: خداوند به حضرت موسی(ع) که یکی از پیامبران اولی العزم و صاحب کتاب و معجزات زیاد بود، فرمود: مردم را عاشق من کن. موسی(ع) گفت راه وروش عاشق کردن مردم را بلد نیستم. خداوند فرمود، نعمت های من را برای مردم شمارش کن، آنگاه مردم خود بسوی من خواهند آمد.
اگر ما دور و اطراف خود راخوب مشاهده و دقت نمائیم و در آن تفکر نمائیم، بطورقطع به نعمت های زیادی مانند درختان، حیوانات ، حشرات، انواع و اقسام گل ها، هوا، قدرت بیان، قدرت فکر و اندیشه، گوش، چشم، آسمان، زمین، باران، خورشید، کوه، دشت ، دریا و... پی می بریم که همه از موهبت های الهی است و با شناخت این نعمت ها، معرفت و آگاهی ما نسبت به خداوند افزایش می یابد و انگیزه وحس سپاس گزاری وعبادت و بندگی در ما بیشتر می شود.
علماء و اندیشمندان اسلامی نزدیک ترین و آسان ترین راه را برای شناخت و معرفت خداوند از راه پدیده های در عالم طبیعت (نعمت ها) می دانند
برگ درختان ِسبز در نظر هوشیار
هر ورقش دفتری است معرفت کردگار
و قطعا انسان، بخشنده ی نعمت خود (مُنعم) را که براساس فطرت الهی او را با تمام وجودمی یابد و درک می کند شکرگزاری و سپاسگزاری خواهد کرد.
چرا نعمت های خداوند قابل شمارش نیست ؟
سر تا پای وجود انسان وتمام جهان واقعا غرق نعمت های خداوند است که قابل شمارش نیست "واِن تَعدُوانِعمَه الله و لاتُحصُوها نحل/18"خداوند می فرماید عدد نعمت های خدا بی شمار وقابل شمارش نیست بعنوان مثال در بدن انسان ده میلیون میلیارد سلول وجود دارد که هر کدام یک واحد فعال بدن ما را تشکیل می دهد این عدد بقدری بزرگ است که اگر بخواهیم آن را شمارشش کنیم 300000 سال طول می کشد، وهمچنین در درون خون ا نسان میلیون ها گلبول وجود دارد وبه دو صورت فعالیت دارند 1- گلبول قرمز : وظیفه آنها رساندن هوا برای سوخت رسانی به سلولهای بدن است 2- گلبو لهای سفید : وظیفه پاسداری از سلامت انسان در مقابل هجوم میکربهابه بدن می باشد که این میلیون ها گلبول بدون خواب و استراحت در خدمت انسان ها هستند (تفسیر نمونه ج10ص358)
انسان های سطحی نگر که از فکر و اندیشه خود به درستی استفاده نمی کنند، بسیار ستم پیشه و ناسپاس هستند
" اِنَّ الا نسان ظَلُومٌ کَفّوراً " نسبت به این نعمت ها بی اعتنا ء و بی توجه و حتی بی تفاوت خواهند بود. پیامبر اکرم(ص) می فرماید" چقدر انسان های بدی هستند که زیباییها را ببینند و نسبت به آن بی توجه باشند " به همین منظور در قرآن کریم نسبت به این دسته انسان ها در سوره الرحمن بعد از ذکر هر نعمت اشاره می فرماید: " فَبای الاءِ ربّکمان تُکَذّبان" با این نعمت باز دچار شک و تردید هستید و خدا را تکذیب می کنید. در حالی که انسان به حکم عقل وفطرتش باید روحیه شکرگزاری و سپاسگزاری در مقابل نعمت ها داشته باشند.
به نمونه ای از سیره پیامبر اکرم(ص) که برای همه مادرس آموزاست اشاره می شود. روزی پیامبر اکرم(ص) اشک می ریخت و گریه زیاد می کرد. جبرئیل بر او نازل شد و گفت: ای رسول خدا سبب گریه شما چیست؟ پیامبراکرم(ص) فرمود : "خداوند نعمت های زیادی به ما عطاء کرد اما سپاسگزاری ما در قبال این نعمت ها بسیار اندک است."
*چگونه زمین نعمت است ؟
الّذی جَعَل لَکُم الاَرض فِراشا (بقره /22) همان خدایی که زمین را بستر استراحت شما قرار داد
نیروی جاذبه زمین به شما اجازه استراحت و حرکت، ساختن خانه، تهیه باغ وزراعت و امکان فراهم کردن انواع وسائل زندگی را می دهد اگر جاذبه زمین نبود در یک چشم بهم زدن ما وخانه ها و وسائل زندگی براثر حرکت دورانی زمین به فضا پرتاب و در فضا سرگردان می شدیم (تفسیرنمونه ج1/118)
وَالاَرضَ وَضَعَها لِلاَنام( الرحمن/10) خداوند زمین را برای زندگی انسان قرار داد
خداوند زمین را برای انسان گهواره قرار داد " اَ َلم نَجعَل الاَرضَ مَهادا نباء /9" چون گهواره یعنی آرامش وآسایش و قرارگاه مطمئن وآرام که در حالت عادی درک نمی شود اما هنگامی که یک زمین لرزه کوچک می آید همه چیز را بهم می ریزد و یا یک آتشفشان که شهری را زیر مواد مذاب ودود و آتش دفن می کند به این حقیقت را پی می بریم که زمین آرام چه نعمت بزرگی است ،آری عظمت وقدرت ولطف ومحبت پروردگارآنقدر زیاد است که انسان شبانه روز سپاسگزاری او را داشته باشد، کم است .
زمین و فواید آن
1- حرکت زمین نرم و ملایم و زمین صاف و مرتّب است که انسان بخوبی می تواند در آن خانه سازی، زراعت و باغ احداث کند
2- در زمین انواع و اقسام دانه ها و سبزی ها و گیاهان روئیده می شود که غذای خوراکی انسان و حیوانات و پرندگان است
3-تمام نیازمندی های انسان وموجودات زنده درسطح زمین یا اعماق آن بصورت مواد اولیه ویا معادن وجود دارد
4- زمین مواد زائد را به خود جذب می کند مانند اجساد مردگان که با دفن آن به زودی تجزیه وتحلیل می شود و انواع میکرب ها بواسطه اثر مرموزی که در آفرینش خاک است نابود می گردد
5- زمین باحرکت نرم وسریع خود به دور خورشید(حرکت انتقالی) و به دور خود (حرکت وضعی) گردش می کند و شب وروز و فصول چهار گانه (بهار، تابستان، پائیز، زمستان)را که نقش عمده ای در زندگی انسان دارد می آفریند
6- زمین قسمت های زیادی از آب های سطحی را از هنگامی که باران می بارد در درون خود ذخیره می کند و بصورت چشمه ها و قنات ها بیرون می فرستد
خلاصه در این بستر آرام(زمین) همه وسائل آسایش و آرامش برای فرزندان زمین فراهم شده تا باشد که قدرشناس و شکرگزار خداوند مهربان باشند(تفسیر نمونه ج23/96)
*چگونه خورشید نعمت است ؟
وجَعَلنا سِراجاً وَهاجاً(نبا/13) ما چراغی نورانی وحرارت بخش آفریدیم
خورشید بزرگترین نعمت برای انسان است چون بدون نور وحرارت خورشید زندگی در منظومه شمسی غیر ممکن و محال است. هر جنبش و حرکتی که در زمین صورت می گیرد سرچشمه اصلی آن نور و حرارت خورشید است مثل رشد ونمو گیاهان و تمام مواد غذایی، بارش باران، وزش باد ها، ابرهاو... همه به برکت این نعمت بزرگ است
خورشید به جهت اشعه ماوراء بنفش که دارد تأثیر فراوانی در کُشتن میکرب ها دارد که اگر خورشید نبود کره زمین به بیمارستانی عظیمی تبدیل می شد و چه بسا نسل موجودات زنده در یک دوره کوتاه همه از میان می رفت
خورشید یک نور سالم و مجانی و دائمی در فاصله ای مناسب، نه چندان گرم و سوزان و نه خیلی سرد و سوزان در اختیار ما است اگر قیمت انرژی خورشید را با قیمت های دیگر منابع انرژی محاسبه کنیم عدد بسیار عظیمی در می آید اگر یک دانه سیب را با انرژی مصنوعی پرورش دهیم قیمت سیب سر سام آور می شود آری نورخورشید برای ما رایگان است
جرم خورشید که حدود 1300000برابر کره زمین است و فاصله آن با زمین حدود150000000کیلومتر می باشد که حرارت بیرونی آن 6000 سانتیگراد وحرات درونی آن حدود 20000000درجه تخمین زده شده است این محاسبات از جانب خداوند آنچنان حساب شده ودقیق است که اگر کمی کمتر یا بیشتر شود عرصه زندگی برتمام موجودات روی زمین تنگ وسخت می شود وادامه حیات غیر ممکن بود(تفسیرنمونه ج16ص22)
*چگونه باران نعمت است ؟
" وَانَزلَ مِن السّماء ماءً نحل /10" شالوده همه نعمت ها از آب است، باران از تراکم بخارهایی که در جو زمین پراکنده اند بوجود می آید، باران مایه خیر وبرکت زیاد است، هوا را تلطیف می کند، آلودگی ها را می شوید، کثافات را با خود می برد، گرمای هوا را فرو می نشاند و حتی سرما را تعدیل می کند، از عوامل بیماری می کاهد و به انسان نشاط می دهد
یکی از اهداف باران رویش دانه های غذایی وگیاهان است که بوسیله آب از زمین خارج می کنیم " لِتُخرِجَ بِه حبَاً ونَباتَاًوجَنّاتٍ الفافاً 15 و16 نباء " تا انسان ها و پرندگان وحیوانات و حشرات از آن تغذیه کنند و باغ های پر درخت ومیوه های گوناگون با رنگها و طعم های مختلف برای شما قرار دادیم تا از آن در زندگی بهره مند شوید " فَاَخرَجَ بِه مِن الثّمرات رِزقَاً لکم 22/بقره "
اگر باران این نعمت بزرگ خداوند نباشد هیچ موجودزنده ای نخواهیم داشت چرا که سرچشمه پیدایش تمام موجودات (انسان ها، حیوانات، پرندگان، حشرات، گیاهان و درختان )از آب است "وجَعَلنَا مِن الماءکُلّ شیء حیّ انبیاء/30"
70درصد بدن انسان را آب تشکیل می دهد، بنابراین باید گفت که آب نقش اصلی و اساسی را در مورد موجودات به خصوص انسان دارد زیبایی چهره طبیعت و نشاط آن با آب است و بهترین جاده های تجاری و اقتصادی از راههای آبی است (تفسیر نمونه ج16ص23)
*چگونه کوهها نعمت هستند ؟
واَلقِی فِی الاَرضِ رواسِی اَن تَمید بِکم (نحل 15) در زمین کوههای ثا بت و مستقری افکند تا از لرزش و حرکت آن جلوگیری کند و به شما آرامش ببخشد
" وَالجِبال اُوتادًا نباء/7" کوهها میخ های زمین هستند، کوهها از ریشه بهم پیوسته اند و همچون زرهی کره زمین را در بر گرفته اند و این سبب می شود از لرزشهای زمین که بر اثر فشار گازهای درونی هر لحظه ممکن است رخ دهد تا حد زیادی جلوگیری می کند
کوهها مقاومت پوسته زمین را در مقابل جاذبه ماه(جزر ومد) زیاد می کند و اثر آن را به حد اقل می رساند
اگر کوهها نبودند سطح هموار زمین دائما در معرض تند بادها قرا ر داشت وآرامشی برای انسانها وموجودات نبود و نیز از آنجایی که کوهها از مخازن اصلی آبها چه بصورت برف و یخ و چه بصورت آبهای درونی است اگر نباشند فوق العاده انسان وموجودات دچار مشکل وسختی می شوند (تفسیر نمونه ج11ص180)
چگونه آسمان نعمت است ؟
وَالسّماء بَنا ء (بقره /22) آسمان را همچون سقفی بالای سر شما قرار دادیم
وَجَعَلنَا السّماء سَقفَاً مَحفُوظا(انبیاء /22) ما آسمان را سقفی محفوظ قرار دادیم
اگر به نقش اساسی و حیاتی جو زمین (قشر متراکمی که دور تادور کره زمین را پوشانده ) به قشر ضخیم هوا که زمین را احاطه کرده خوب بیندیشیم خواهیم دانست که تا چه حد این سقف محکم برای حفاظت انسان ها وموجودات موثر است اگر این سقف (قشر ضخیم) نباشد زمین دائما در معرض رگبارهای سنگ های پراکنده آسمانی خواهد بود و عملاً آسایش و آرامش از مردم و تمام موجودات در کره زمین سلب میشد ولی این قشر چند صد کیلومتری تقریبا تمام سنگ های آسمانی را قبل از سقوط به سطح زمین می سوزاند ونابود می کند (تفسیر نمونه ج1ص118)
امام صادق(ع) به مفضل می فرماید: ای مفضل در رنگ آسمان بیندش که خدا اینچنین آن را آبی آفریده که موافق ترین رنگ برای چشم انسان است وحتی نظر کردن در آن مایه تقویت بینایی چشم است (توحید مفضل)
چگونه پرندگان نعمت هستند؟
یکی از سئوالات مهم در رابطه با پرواز پرندگان و همچنین طی مسافت طولانی آنها بدون هیچ خطاء و اشتباه است، اسرار آن چیست ؟
ساختمان دوکی شکل پرندگان، مقاومت هوا بر بدن شان را به حداقل می رساند، پرهای سبک وتو خالی آنهاوبه علاوه سینه پهنشان به آنها امکان سوار شدن برامواج هوا را می دهد ساختمان مخصوص بالها که نیروی بالا بر را در آنها ایجاد می کند
ساختمان مخصوص دم ها که برای مانور دادن و حرکت سریع به چپ و راست و بالا و پایین به آنها کمک می کند و هماهنگی قدرت دید و سایر حواس که آنها را در این برنامه یاری می دهد همه اموری هستند که امکان سریع پرواز به پرندگان را می دهند
اینها همه علم و قدرت فوق العاده ای است که در پیدایش آنها بکار رفته است، پرندگان فاصله میان دو قطب شمال وجنوب را که فاصله بسیار طولانی است می پیمایند و در این سفر دور و دراز از وسیله راهنمایی مرموزی استفاده می کنند و در پرتو آن می توانند راه را از میان کوهها و دشت ها و دره ها و دریاها حتی در روزی که هوا ابر ومه شدید دارد و احیاناً شب های تاریک که هیچ انسانی قادر به پیداکردن راه خود نیست پیدا کنند، گاهی در فراز آسمان در خوابند و پرواز می کنند وگاهی هفته ای بدون یک لحظه توقف شب و روز به پرواز خود ادامه می دهند بی آنکه نیاز به غذا داشته باشند زیرا قبل از شروع حرکت وپرواز بواسطه یک الهام درونی بیش از اندازه غذا می خورند و این غذا بصورت چربی در اطراف بدن آنها دخیره می شود
اینها نشانه ای از علم و قدرت بی پایان خداوند وعظمت ذات باری تعالی می باشد که حس شکر گزاری وعبادت وبندگی انسان را افزایش می دهد (تفسیر نمونه ج11ص340 و341)
*عقاب ماهی را در 12متری عمق آب با چشم تیز بینی که دارد می بیند و با محاسبات دقیق حرکت ماهی آن را صید می کند این بیانگر قدرت و عظمت خداوند در عالم هستی است
در جهان امروز علمی شکل گرفت بنام "علم بیونیک " یعنی علمی که از طبیعت سرچشمه می گیرد امروزه بادرس گرفتن از پرندگان بسیاری از اختراعات در صنعت شکل گرفت مثلا ساخت هواپیما، موشک ،رادار، ماشین و..
چگونه انسان نعمت است ؟
خداوند به انسان نعمت های زیادی داد که به چند نمونه اشاره می شود: الف: خلقت انسان: از مهمترین نعمت ها، خلقت انسان است خلقتی که از یک نطفه بی ارزش(آب پَست) است (نحل/4) اما آنچنان مراحل تکامل را طی می کند که به مقام شریف ترین موجود در عالم خلقت ارتقاء می یابد (رسد آدمی به جایی که جز خدا نبیند )، انسان خلاصه ی همه موجودات عالم است، این عالَم کوچک(انسان) نمونه ای از عالَم بزرگ است امام علی(ع) می فرماید " اَتَزعَمُ اَنّکَ جِرم صَغیر وفِیکَ انطَوَی العَالَمُ الاَکبر" ای انسان تو فکر می کنی جرم کوچکی هستی در حالی که عالم بزرگ هستی در تو قرار دارد .
ب: ابزار شناخت : " وَاللُه اَخرَجَکُم مِن بُطون اُمّهاتِکُم لاتَعلَمُون شَیئاً 78/ نحل" خداوند شما را از شکم مادراتان بیرون فرستاد در حالی که هیچ نمی دانستید خداوند ابزار حقایق وشناخت یعنی گوش، چشم، عقل و اراده و اختیاردر شما قرار داد "وَجَعَلَ لَکُم السّمعَ وَالاَبصار والا فئده 78/ نحل "تا انسان به نعمت علم ودانش دست یابد لازم به ذکر است در انسان بصورت بالقوه (بذر) درک بسیاری از حقایق وجود دارد امّاکم کم با چشم، بینایی وگوش، قدرت شنوایی و با عقل، قدرت درک وتجزیه وتحلیل پیدا می کند و ما اگر از این مواهب سه گانه خوب بهره مند شویم بی شک شناخت ودرک ما از حقایق شکل می گیرد و آنگاه انسان حس شکرگزاری در برابر بخشنده اینهمه نعمت و موهبت تحریک می گردد و شاید شکر عملی(نماز) را بجای آورند(لَعَلّکُم تَشکُرون)
ج: نعمت مادی ومعنوی برای انسان: اَلم نَجعَل لَه عَینَین وَلِسانَاً شَفَتِین وهَدیناهُ النّجدین (بلد/ 8و9و10)برای انسان دو چشم و دو لب وزبان قرار دادیم و او را به خیر وشر ش آگاه کردیم و هدایت نمودیم
سه نعمت چشم ها، لب ها، زبان و یک نعمت معنوی هدایت و معرفت خیر و شر
*چشم، مهمترین وسیله ارتباطی انسان با جهان است، طبقات هفتگانه چشم (قرنیه، شیمیه، عنبیه، جلدیه، زلالیه، زجاجیه، شبکیه) هر کدام ساختمان شگفت انگیزی دارند که تمام قوانین فیزیکی و شیمیایی مربوط به نور وآینه ها به دقیق ترین وجهی در آنها رعایت شده بطوری که پیشرفته ترین دوربین های عکاسی در برابر آن بی ارزش است این شگفتی ها ما را برای شناخت علم وقدرت عظیم پروردگار کافی است
*لب ها: نقش موثری در تکلم انسان دارد بسیاری از مقاطع حروف از لب ها اداء می شود، لب ها کمک به جویدن غذا و حفظ رطوبت دهان و نوشیدن آب می کنند، اگر لب ها نبود مساله خوردن و آشامیدن انسان وحتی منظره چهره او در اثر خروج آب به بیرون دهان وعدم قدرت بر اداء بسیاری از حروف وضع اسف انگیزی پیدا می کرد
*زبان: مهمترین وسیله ارتباطی انسان با انسان های دیگر است و همچنین نقل ومبادله اطلاعات و معلومات از نسلی به نسل دیگر است، اگر این وسیله ارتباطی نبود هرگز انسان نمی توانست تا این حد در علم ودانش وتمدن مادی ومسائل معنوی ترقی کند
زبان کمک به بلع غذا می کند، در جویدن نقش موثری دارد مرتبا لقمه غذا را زیر چکش دندانها می فرستد اما این کار را بقدری ماهرانه انجام می دهد که خود را از ضربات دندان دور نگه می دارد در حالی که دائما کنار آن چسبیده است گاه به ندرت هنگام جویدن غذا زبان را گاز می گیریم وفریاد ما بلند می شود و می فهمیم که اگر مهارت لازم در زبان نبود چه بر سر ما می آمد وهمچنین بعد از غذا خوردن زبان فضای دهان ودندانها را رفت وروب وتمیز می کند
مساله سخن گفتن وتکلم که اختیار انسان است بوسیله زبان بسیار سهل وآسان ودر دسترس همه است نه خستگی می آورد و نه ملالی حاصل می شود و نه هزینه ای دارد(تفسیر نمونه ج27/ص15)
*عقل: قوه تشخیص خوبی از بدی، قوه درک حقایق از جهل، قوه ای که زمینه عبودیت و بندگی را فراهم می کند و انسان را به بهشت رهنمون می سازد، قوه تجزیه وتحلیل مسائل مختلف است که اگر این نعمت نباشد هیچ امتیازی برای انسان نیست
ای برادر تو همه اندیشه ای مابقی تواستخوان وریشه ای
د: نعمت شب وخواب: وجَعَلنَا اللّیل لِباسَاً (نباء/9) وَجَعَلنَا نُومَکُم سُباتاً ما خواب را مایه آرامش وآسایش قرار دادیم
شب لباس و پوششی است براندام زمین، تمام موجودات زنده از جمله انسان فعالیت های خسته کننده خود را تعطیل می کنند و تاریکی شب مایه آرامش و آسایش است و خواب آرام جز در تاریکی میسّر نمی شود در قرآن کریم هفت بار سوگند به شب خورده که نشانه اهمیت وعظمت شب است، خواب که از مواهب بزرگ الهی است یعنی تعطیلی فعالیت های جسمی و روحی انسان در خواب و با این تعطیلی استراحت و بازسازی اعضای فرسوده، تقویت روح وجسم ، تجدید نشاط انسان، رفع هر گونه خستگی و ناراحتی و بالاخره آمادگی برای تجدید فعالیت ها فراهم می شود
یک سوم زندگی انسان را خواب فرا گرفته اما هنوز اسرار آن معین نشده، در لحظه معین بخشی از فعالیت های مغز از کار می افتد و سپس پلک چشم ها برهم می آید و تمام اعضای تن در سکون و آرامش فرو می روند
خواب نقش عظیمی در سلامت انسان دارد بهمین دلیل روان پزشکان تلاش می کنند که خواب بیماران خود را بصورت عادی تنظیم کنند چرا که بدون آن تعادل روانی ممکن نیست، افرادی که بطور طبیعی در شب نمی خوابند و بجای آن در روز می خوابند افرادی رنجور، پژمرده و فاقد نشاط، عصبانی، افسرده، غمگین و ناراحت و برعکس افرادی که خواب متعادل (7تا8ساعت) در شب را دارند نشاط و توان فوق العاده ای دارند
برای نقش عظیم خواب می توان گفت هیچ شکنجه ای برای انسان به اندازه بی خوابی اجباری درد ناک وجانکاه نیست
خلاصه این تحول ودگرگونی عجیب به نام خواب شگفتی های زیادی دارد که آن را شبیه یک " معجزه" می کند (جلد 16 تفسیر نمونه ص18
در جای دیگر قرآن از شب به سایه تعبیر شده است " وَالله جَعَل لَکُم مِما خَلَق ظلالًا" خداوند در آنچه برای شما آفریده است سایه هایی برای شما قرار داد (نحل /81)بزرگترین سایه برای ما ساکنان زمین سایه کره زمین بنام شب است که نیمی از سطح کره زمین را می پوشاند ونقش این سایه در زندگی انسانها برکسی پوشیده نیست
ه: نعمت تنفس: ما انسان ها در شبانه وروز000 20 بار نفس می کشیم که بسیار برای ما مهم است. "هر نفسی که فرو می رودد مُمِد حیات است چون برمی آید مفرّح ذات است " اگراین نعمت را برای چند ثانیه نداشته باشیم مرگ برای ما حاصل می شود.
و: نرمی گوش: قسمت پایین گوش ما گوشت نرمی وجود دارد، فکر کرده اید این نعمت برای چیست؟ با این نعمت انسان هر صدایی را با هر شدت وبلندی که باشد این نرمی گوش می گیرد وآن را متعادل می کند و در مجرای گوش قرار می هد .
ز: ناخن دست: ناخن هر فشاری را که در ناحیه دست باشد می گیرد و اگر برای انسان ناخن نباشد حتی انسان یک کیلو بار را نمی تواند حمل کند.
ح : بزاق دهان: چشمه بزاق دهان انسان در شبانه وروز 10 لیتر آب ترشح می کند با این بزاق می توانیم حرف بزنیم وهمچنین در هضم غذا کمک می کند اگر از این اندازه کمتر شود باید دائما آب به دهان زد و اگر از این حد بیشتر شود دائما ازکنار لب آب سرا زیر می شود.بنابراین
1- اگر خداوند به انسان نعمتی را هدیه می دهد، حتما این هدیه از باب دوستی و محبتی است که خداوند به انسان دارد.
2- خداوند از ما خواسته که از این نعمت هاخوب استفاده کنیم، آن را خوب حفظ و نگهداری کنیم. مثل چشم، گوش، زبان و...
.3- من که هدیه یا نعمتی را از جانب خدا دریافت می کنم ملزم به تشکروسپاسگزاری عملی(نماز) هستم
3- بین هدیه (نعمت) و میزان تشکر (سپاسگزاری) تناسب وجود دارد یعنی هر چه نعمت بیشتر و زیادتر باشد میزان شکرگزاری ها بیشتر است.
4- اگر روحیه سپاسگزاری و تشکر از نعمت هاباشد باعث افزایش آن نعمت خواهد شد." لَان شَکرتُم لِاَزید نّکُم و لَان کَفَرتُم انَّ عَذابی لَشَدید" و اگر نسبت به نعمتی روحیه ناسپاسی و کفران داشته باشیم دچار عذاب بزرگ خواهیم شد.
چگونه درختان و میوه ها نعمت هستند ؟
الف : رستاخیز انرژی در عالم درختان :یکی از کارهای مهم گیاهان مساله « کربن گیری» از هوا و ساختن « سلولز نباتی»است ، سلولز نباتی چگونه ساخته می شود؟ یافته های درختان و گیاهان «گاز کربن» و کربن دار را در وجود خود نگه میدارند و آن را با آب ترکیب کرده و چوب درختان را از آن می سازد. بنابراین هنگامی که درختان به عمل کربن گیری مشغولند طبق این قانون احتیاج به وجود یک انرژی دارند و در اینجا از گرما و نور آفتاب به عنوان یک انرژی فعال استفاده می کنند.به این ترتیب به هنگام تشکیل چوبهای درختان مقداری از انرژی آفتاب نیز در دل آنها ذخیره می شود و به هنگامی که چوبها را به اصطلاح می سوزانیم (آتش)همان انرژی ذخیره شده آفتاب در طی دهها سال در چوب این درختان ذخیره شده است آزاد می گردد.
و اینکه می گویند همه انرژیها در کره زمین به انرژی آفتاب باز می گردد، یکی از چهره هایش همین است.
ب: میوه ها: اَنزَلَ لَکُم مِن السّماء ماءً فَا نبَتنَا بِه حَدائِق ذاتَ بَهجَه ما کان لَکُم اَن تُنبِتو ا شَجَرها
برای شما از آسمان آبی فرستاد که با آن باغهایی زیبا و سرور انگیز رویانیدیم»و در پایان آیه می گوید: «شما قدرت نداشتید که درختان این باغهای زیبا را برویانید» (ما کان لکم ان تنبتوا شجرها).
کار شما تنها بذر افشانی و آبیاری است ؛ اما آن کسی که حیات را در دل این بذر قرارداده، و به نور آفتاب و قطرات حیات بخش باران و ذرات خاک فرمان می دهد که این دانه را رشد دهد و مسیر کمال را بپیماید فقط خدا است.
"اَخَرجنَا مِنه حَباً فَمِنه یَاکُلون."دانه هایی از آن خارج ساختیم و از آن تغذیه می کنند. "وَجَعَلنَا فیها جَنات من نَخیل وَ اَعناب " و در آن باغهایی از نخلها و انگورها قرار داریم .
مطالعات دانشمندان نشان می دهد که مخصوصاً این دو میوه (خرما وانگور)دارای انواع ویتامینهای لازم و مواد مختلف حیاتی برای بدن انسان است"لِیاکُلوا مِن ثَمَره وَ ما عَمِلتهُ اَیدیِهم اَفَلا یَشکُرون " تا از آن میوه بخورند در حالی که که دست آنها هیچ دخالتی در ساختن آن نداشته است آیا شکر خدا را به جا نمی آورند؟ دراین آیه هدف آفرینش درختان بیان شده است .
در هر صورت، هدف آن است که حس حق شناسی و شکرگذاری انسان ها بیشتر شود تا از طریق شکر گزاری قدم در مرحله شناخت ومعرفت پروردگار بگذارند و شکر مُنعم(نعمت داده ها) نخستین گام معرفت کردکار است.
الف : خرما و فواید آن: فِیها فَاکِهه وَ نَخَل وَ رُمان درآنها میوه های فراوان و درخت نخل و انار است.
درخرما کلسیم وجود دارد که عامل اصلی استحکام استخوان هاست و نیز فسفر وجود دارد که از عناصر اصلی تشکیل دهنده ی مغز و مانع ضعف اعصاب و خستگی است و قوه بینایی را می افزاید. فقدان آنرا در بدن علت حقیقی زخم معده می دانند وجود آن برای ماهیچه ها و بافتهای بدن بسیار پرارزش است.
درمیان غذاشناسان معروف است که خرما از سرطان جلوگیری می کند زیرا آمارها نشان میدهد در مناطقی که خرما بیشتر می خورند ابتلای به سرطان کمتر است و عامل این موضوع را وجود منیزیم می دانند.
قندی که درخرما وجود دارد از سالم ترین قندها است علی(ع) فرمود : «خرما بخورید که شفای بیماری هاست»
ب : انگور: «انگور» به گفتة دانشمندان غذاشناس، یک داروخانه طبیعی است؟ انگور از نظر خواص، بسیار نزدیک به شیرمادر است، یعنی یک غذای کامل محسوب می شود انگور دوبرابر گوشت، در بدن حرارت ایجاد میکند، و علاوه بر این ضد سم است، برای تصفیه خون، دفع رماتیسم، نقرس، و زیاده اوره خون، اثردرمانی مسلمی دارد، انگور معده و روده را لایروبی می کند، نشاط آفرین و برطرف کنندة اندوه است، اعصاب را تقویت کرده و ویتامین های مختلفی موجود در آن به انسان نیرو و توان می بخشد.
انگور قدرت میکرب کشی قابل ملاحظه ای دارد و حتی عامل مؤثری برای مبارزه با بیماری سرطان.
پیامبر اکرم (ص) فرمود: خیر فولکهم العنب بهترین میوه های شما انگور است.
ج : انار و فوائد آن: «انار» به عنوان بهترین میوه ها (سید الفا کهه) معرفی شده. دانشمندان گفته اند، انار قدرت پاک کنندگی خون و نیز «ویتامین ث» دارد. ونیزانار برای تقویت معده، دفع تب های صفرایی، یراقان، جرب (بیماری خارش) تقویت دید چشم، رفع جراحات مزمن، تقویت لثه، دفع اسهال است.
امام صادق(ع) فرمود: اطعموا صبینانکم الرمان، فانه اسرع اشبابهم: «به کودکان خود انار دهید که موجب رشد سریع آنها است». و در حدیثی دیگر آمده است: فانه اسرع لالسنتهم: «زودتر به سخن می آیند.»
د : انجیر وزیتون : وتّین و الزیتّون قسم (سوگند) به انجیر و زیتون دو میوه معروف که خواص غذائی و درمانی فوق العاده زیادی دارد غذاشناسان و دانشمندان بزرگ معتقدند کسانی که می خواهند همواره سالم باشند باید از این اکسیر حیاتی(زیتون) استفاده کنند، روغن زیتون دوست صمیمی کبد آدمی و برای رفع عوارض کلیه ها و سنگهای صفراوی و قولنج های کلیوی و کبدی ورفع پیوست بسیار مؤثر است.
مرهم هائی که از روغن زیتون تهیه می شود برای انواع دردهای رماتیسمی مفید دانسته اند سنگهای کیسه صفرا به وسیله ی خوردن روغن زیتون از بین می رود
امام رضا(ع) فرمود : روغن زیتون غذای خوبی است دهان را خوشبو و بلغم را برطرف می سازد رنگ صورت را صفا و طراوات می بخشد، اعصاب راتقویت کرده و بیماری و درد و ضعف را از میان می برد .
ب : انجیر : غذاشناسان می گویند: از انجیر می توان به عنوان قند طبیعی جهت کودکان استفاده نمود ، افلاطون به قدری انجیر را دوست می داشت که بعضی آن را دوست فیلسوفان نامیدند و سقراط انجیر را جذب کنندة مواد نافع و دفع کننده مضار می دانسته.
دانشمندان غذاشناس می گویند انجیر سرشار ازویتامین های مختلف و قند و در بسیاری از بیماری ها از آن به عنوان یک داور می توان استفاده کرد، مخصوصاً هرگاه انجیر و عسل رابه طور مساوی مخلوط کنند برای زخم معده بسیار مفید است. خوردن انجیر خشک فکر راتقویت می کند.
امام رضا(ع) فرمود: انجیر بوی دهان را می برد، لثه ها و استخوان ها را محکم می کند، مو را می رویاند، درد را برطرف می سازد و با وجود آن نیاز به دارو نیست .(تفسیر نمونه ج/11ص172تا178)
آیا بازگو کردن نعمتها لازم است ؟
اُذکُروا نِعمَتی الّتی اَنعَمتُ عَلیکُم(بقره/40) با یاد آوری وباز گو کردن نعمت ها این فواید برای انسان ها حاصل می شود 1- شناخت ومعرفت نسبت به پروردگار افزایش می یابد 2- محرکی برای شکرگزاری از خداوند است 3- درک عینی علم وحکمت وقدرت و رحمت عام و خاص خداوند است 4- درک اینکه این نعمت ها از خود انسان نیست بلکه از ناحیه مبداء عالم و قادر الهی است 5- حس قدر دانی وسپاسگزاری وستایش در برابر بخشنده آن همه نعمت مادی ومعنوی (مُنعم )6- روح وجان انسان را آرامش می بخشد 7- انسان کمبود ها را کمتر احساس می کند واز بیماری ها شکوه وگلایه نمی کند چون بر سلامت دیگر اعضای خود شکر گزار است 8- اینگونه افراد در برابر سختی ها ومشکلات زندگی دچار یاس ونومیدی واضطراب وناراحتی نمی شوند وروحی آرام ومطمئن دارندوتوان آنها در برابرمشکلات زیاد است 9- غرور وغفلت در انسان ها شکسته می شود 10 –زمینه مناسب برای تفکر وتعقل در خالق این نعمت ها وهمچنین خود نعمت ها ست