1404-ارد-27
2020 Jan 23
امام رضا علیه السلام :

«پیوند خویشاوندى‌ را برقرار کنید گرچه‌ با جرعه‌ آبى‌ باشد ، و بهترین‌ پیوندخویشاوندى‌ ، خوددارى‌ از آزار خویشاوندان‌ است‌» (تحف‌ العقول‌ ، ص‌ ۴۶۹)

25-May-17
1404-اردیبهشت-27

پرسش و پاسخ

فلسفه اخلاق

انسان اگر به وظايف شرعي و انساني خود عمل كند آرامش را به دست مي آورد نه آنكه هيچ مشكلي را متحمل نمي شود بلكه او معناي متفاوتي از مشكلات مي فهمد كه ممكن است فرد غير پايبند آن را نفهمد لذا او مشكلات را به ديده نيك مي نگرد. در عين حال با انجام وظايف خود احساس رضايت و خشنودي مي كند .

فقر لزوماً با كفر همراه نيست يعني هر فقيري كافر نيست ولي فقر مي تواند زمينه ساز كفر وانكار باشد يعني وقتي شخصي وجود تمام نعمت ها را در اطراف خود مي بيند ولي خود را از آنها محروم، احساس مي كند نسبت به لطف الهي ترديد پيدا مي كند، در حاليكه اين روايت مخاطب آن كساني است كه در برنامه ريزي مردم دست دارند يعني بايد مايحتاج مردم تامين شود تا چنين زمينه به وجود نيايد. در عين اينكه فقير به صرف وجود فقر نمي تواند انكار كند. او موظف است از قابليت هاي خود استفاده كند و از نعمت هاي خداوند بهره مند شود و اصولاً خداوند هيچ كس را فقير يا غني نمي آفريند ،اين انسانها هستند كه مي توانند به چنين نتايجي برسند.

نماز نشانه توحيد عملي در اعتقاد توحيدي ماست. وقتي خداوند چنين عبادتي را از ما خواسته است چگونه مي توانيم ايمان قلبي داشته باشيم اما نسبت به خواسته مهم خداوند بي توجه باشيم. روايتي كه ذكر شد نشان دهنده اهميت نماز و تاثير آن در زندگي انسان است كه اولاً خداوند چه مقدار به آن توجه دارد و كارهاي ديگر را به آن وابسته نموده و ثانياً اگر انسان خود را پايبند به نماز كند، تاثير شگرفي مي تواند در زندگي او بگذارد به طوري كه اعمال ديگر انسان هم موثر و منشاء اثر باشد. البته در مورد نماز تعبيرات از اين صريح تر دارد مثل اينكه عمود و پايه دين است. اما در مورد غفلت در دراز مدت با ايمان قلبي سازگار نيست گرچه در يك مقطعي اين امكان وجود دارد اما در عين حال ترك نماز نوعي معصيت و موجب فسق است و فسق به اعتقاد شيعه ايمان را زائل نمي كند، پس مومن خواهد بود ولي مومن واقعي كه براي او جايگاهي خاص در نظر گرفته شده را ندارد.

مقابل گناه و بعضي تمايل ها ، تصميم قاطع بر انجام آنچه مي خواهيد . برنامه ريزي كنيد و از نقطه شروع آهسته آهسته و به تدريج پيش رويد و يكباره همه كارها را انجام ندهيد كه با شكست روبرو خواهيد شد .

عشق انسان به انسان در صورتي كه معشوق تضادي با خداوند نداشته باشد نمي كاهد. مثلاً عشق به اولياء الهي، پدر و مادر، همسر، فرزندان، و … اما اگر در تضاد با عشق الهي باشد نه تنها مي كاهد بلكه مانع عبوديت هم خواهد شد. مثل عشق انسان به نامحرم يا موجودات طبيعي و حيواني كه با روح توحيد ناسازگار است. عشق بايد با درايت و عقلانيت مهار گردد، در غير اين صورت مشكل ايجاد مي كند .

اين گونه احاديث بر كرامت ذاتي انسان دلالت مي كند در آن مي خواهد مقام و منزلت انسان را بيان كند كه چگونه جايگاهي دارد پس انسان بايد ارزش خود را بداند و خود را ذليل نكند. اصولاً اسلام ديني است انسان گرا با ارزش هاي اسلامي، نه انسان گرايي اومانيسمي غربي مبتني بر اگزيستانسيانيسم.

عرفان يا شناخت و آگاهي، دانشي است كه به تعريف جهان هستي، خدا ، مبدا، انسان ، معاد و رابطه انسان با خدا و كيفيت كسب سعادت و عوامل شقاوت انسان مي پردازد و اصطلاحاً عارف به كسي گويند كه آگاه به مباحث ياد شده مي باشد و بواسطه اين شناخت و عمل به دستورات شرعي عبادات به مقاماتي معنوي دست مي ياند و آثار آن در رفتار و كردار او نمايان مي گردد، در صورتي كه هر فردي داراي اوصاف فوق باشد، عنوان عارف بر او صادق است والا شيادي است كه به ريا ، لباس تقوي و زهد پوشيده است .

اجابت دعا از طرف خداوند داراي شرايطي است : از جمله اخلاص در دعا، ايمان به خدا، طهارت باطن و نفس آدمي ، البته وجود مصلحت در اجابت دعا براي بنده از ناحيه خدا از مسائلي است كه بايد به آن باور داشت، بدين معنا كه اگر معتقد باشيم وقتي دعا مستجاب شود پس مصلحت در آن بوده و اگر مستجاب نگردد و يا دير اجابت شود باز در آن مصلحت است زيرا خداوند تبارك و تعالي عالم به حقايق و احوال بندگان خود است .

در قدم اول از حضور در محافل و صحنه هاي محرك تا حد امكان پرهيز و از معاشرت غيرلازم با خانم ها كنيد . به بُعد عبادي ، خصوصاً روزه تا حدي كه به شما ضرر نرساند توجه كنيد. هفته أي يك يا دو روز به ورزش، خصوصاً كوهنوردي اهتمام داشته باشيد و اگر شرايط ازدواج براي شما فراهم است ازدواج كنيد كه مجرد بودن خودش خطر آفرين است و سعي كنيد به دنبال كار و فعاليت باشيد. چه براي ازدواج. چه براي اينكه مشغول باشيد و در اوقات فراغت به مطالعه مفيد بپردازيد و ذهن خود را از مطالب منحرف كننده دور نگه داريد و در بعد از نماز صبح و نماز عشاء در سجده ذكر يونسيه {آيه 80 سوره انبياء لا اله الا انت سبحانك اني كنت من الظالمين

مراحل معرفت و عرفان بايد توسط استاد و كارآزموده در اين وادي، با توجه به خصوصيات فرد داوطلب تعيين شود و تا مربي پخته پيدا نكرديد مثلاً وظيفه شما در مراحل اوليه، التزام به واجب و ترك معصيت است .

عمل به شريعت محمدي و علوي (انجام واجبات، ترك محرمات) اولين قدم در جهت پالايش درون و كسب روحيه تقوي است. عبوديت، رمز قرب پيامبران (ع) به خدا بود. رعايت حق الناس و عدم تعدي و تجاوز به حقوق مردم، رعايت انصاف با ديگران، حسن خلق، تلاش در جهت خدمت به ديگران، رعايت حقوق والدين، اخلاص در عمل، حركت كردن در مسير خدا است. علت گناه، زياد خواهي، اطاعت از فرامين شيطان و ترك اوامر الهي است و هر كسي كه، نفس خود را از خودخواهي و خود پرستي پاك كند، در مسير پيامبران قرار گرفته است.

دعا چه در مورد سئوال و چه در موارد ديگر، با حكمت، علم و تقدير الهي منافات ندارد. اولاً : خداوند، ما را دعوت به دعا نموده چرا كه دعا موجب مي شود حس نياز انسان به خداوند تازه شود و روح تعبد را در انسان زنده مي كند. وقتي كه ما دعا مي كنيم حوادث همانطور كه مقدر خواهد شد اما، زودتر يا ديرتر بودنش توهين به تقدير الهي نيست چرا كه با مفهوم تقدير تعارضي با هم ندارند. پس انسان هم مي تواند انتظار بكشد و هم براي ظهور حضرت (عج) و تعجيل در آن دعا كند كه مطلوب حضرت مي باشد. مثلاً اگر كسي مريض شود بايد شرايط مداوا، معالجه و مراقبت مهيا شود در عين حال بايد براي سلامت و شفاي او دعا كرد تا زودتر آن ابزار تاثير خود را بگذارند

امكان عقاب و پاداش در اين دنيا به شكل كامل امكان پذير نيست. كساني ظلم، ستم. قتل و جنايت زيادي انجام داده اند چگونه مي شود آنها را متناسب با رفتارشان در اين دنيا عقاب كرد و يا كسي كه زندگي خود را فداي اهداف و آرمانش مي كند چگونه مي شود او را در اين دنيا پاداش داد. علاوه براينكه نظريه موردنظر به هدف آفرينش انسان كه همان كمال انسان است و حس جاودانگي او، در تغاير است.

در مرحله اول بايد دانست كه خداوند مواهب خودش را به همه افراد عطا كرده و شما هم از اين نعمتها و مواهب بي بهره نيستيد و بايد آنها را در خود پيدا (بدون آنكه با ديگران مقياس كنيد كه خداي ناكرده مبتلا به غرور و خودبيني نشويد) و از آنها استفاده كرد كه در اين صورت به موفقيت بزرگي در زندگي خواهيد كرد. مثلاً اگر شما به نقاشي علاقه مند هستيد مي توانيد روي آن سرمايه گذاري و استعداد خود را بر محور آن تنظيم كنيد. بعد خواهيد ديد كه در وجود شما استعدادهايي است كه ممكن است در ديگران نباشد پس هيچ گاه خود را دسته كم نگيريد.

اخلاص در لغت به معناي پاك بودن از هر گونه ناخالصي است و شرط صحت در عبادات است و در اخلاقيات، شرط تاثير در شخصيت انسان. لذا بايد براي بدست آوردن آن تمرين كرد. اگر فكر مي كنيد نمي توانيد كارهاي شما خالصانه باشد در حضور ديگران انجام ندهيد و پنهاني باشد بهتر است. البته در بسياري موارد اخلاص وجود دارد ولي وسوسه شيطان مانع تراشي مي كند هر حال كار خوب را به خاطر احتمال ريائي بودن ترك نكنيد. با صبر، مخفيانه و يا آشكارا انجام دهند. شيطان را از خود دور كنيد و سعي نمائيد براي خداوند كار انجام دهيد نه براي اشخاص كه توحيد واقعي همين است.